Szczepienia w podróży i karmienie piersią

W odpowiedzi na liczne wiadomości, jakie do mnie dotarły odnośnie do stosowania szczepień w czasie laktacji, podejmę jeszcze kilka ważnych w tym temacie kwestii.

Czy dziecko karmione piersią gorzej reaguje na szczepienia?

Nie. Wręcz przeciwnie. Kiedyś ukazało się badanie, które sugerowało, że szczepionki podawane doustnie wymagały wstrzymania się od karmienia piersią od kilkunastu minut do kilku godzin, w celu zapewnienia lepszej odpowiedzi organizmu dziecka. Jednak późniejsze analizy tematu wykazały, że wstrzymywanie się od karmienia piersią bezpośrednio po jakichkolwiek szczepieniach nie ma żadnego uzasadnienia.

Okazuje się, że dzieci karmione piersią po szczepieniu budują lepszą odpowiedź organizmu na szczepienie.

Ponadto karmienie piersią na skutek działania składu mleka oraz m.in. jego zapachowych właściwości redukuje u dziecka odczuwanie stresu i bólu. Warto więc przystawiać dziecko do piersi, kiedy udajemy się z nim na szczepienie, żeby zapewnić mu komfort i poczucie bezpieczeństwa.

Szczepienie na wściekliznę – interwencyjne

Nie odnotowano dotychczas transmisji wirusa z kobiety na dziecko przez mleko. Ryzyko takiej infekcji wydaje się bardzo niskie, o ile w ogóle jest możliwe. Matka po ugryzieniu powinna otrzymać immunoglobulinę i szczepionkę. Rozsądne wydaje się wstrzymanie z karmieniem piersią do momentu otrzymania dawki szczepionki i immunoglobuliny. Szczepionka w Polsce zawiera inaktywowanego wirusa i nie stanowi zagrożenia dla dziecka karmionego piersią. Uważa się, że jakiekolwiek ryzyko dla dziecka związane z podaniem matce szczepionki jest bardzo niskie. Podobnie jest z immunoglobulinami.

Szczepienia wyjazdowe

Niekiedy, podejmując podróże zagraniczne z dzieckiem przy piersi, musimy zastosować u siebie szczepienia ochronne na choroby, które występują w danych rejonach geograficznych. Wymagane lub zalecane mogą być następujące szczepienia:

Przeciw wściekliźnie – jw.

Przeciw żółtej gorączce – ta szczepionka nie jest rekomendowana kobietom karmiącym piersią dzieci poniżej 6–9 miesiąca życia. Dzieci poniżej 9 miesiąca życia powinny unikać podróży w miejsca, gdzie występować może żółta gorączka, starsze dzieci pow. 9 m.ż. mogą być zaszczepione, jeżeli podróżują w miejsca endemicznego występowania tej choroby. Jedynym wyjątkiem dozwolenia szczepienia mamy karmiącej jest sytuacja, kiedy nie można uniknąć ekspozycji na wirusa. Wtedy może zajść potrzeba czasowego przerwania karmienia. Został udokumentowany przypadek zapalenia mózgu u noworodka, którego matka została zaszczepiona.

Przeciw zakażeniom meningokokowym – szczepienie nie jest przeciwwskazane w czasie karmienia piersią. Szczepienie matki w III trymestrze ciąży i w czasie karmienia piersią znaczenie zwiększa obecność przeciwciał w mleku matki w tym specyficznego wydzielniczego IgA. Należy jednak pamiętać, że samo karmienie piersią nie zapewnia pełnej ochrony przez zakażeniom meningokokami.

Przeciw malarii – powinno stosować się wybrane następujące substancje:

• Atovaquone – uważany za bezpieczny w czasie karmienia piersią, ale z uwagi na istnienie innych bezpieczniejszych substancji nie stanowi  leku pierwszego wyboru. Wydziela się w niewielkich ilościach do mleka, ale nie w ilości klinicznie skutecznej dla dziecka. Nie powinno się stosować, jeśli dziecko ma mniej niż 5 kg wagi.
• Doksycyklina – w laktacji nie powinna być stosowana w długich przedziałach czasowych. Jednak prewencyjnie przeciw malarii stosowanie może być wydłużone, więc poleca się wybrać inną substancję dla mam karmiących piersią. Wg Hale’a: L3
• Meflochina – wydziela się w bardzo małych i nieznaczących ilościach do mleka. Uważana za lek bezpieczny dla kobiet karmiących piersią. Wg Hale’a: L2
• Chlorochina – uważana za bezpieczną substancję w czasie karmienia piersią. Podawana raz w tygodniu wydziela się do mleka w niskich ilościach, a daje matce ochronę przed zachorowaniem na malarię. Chlorochina w połączeniu z prymachiną jest leczeniem z wyboru u osób chorych lub zagrożonych malarią. Wg Hale’a: L2
• Prymachina – nie powinno się stosować u mam dzieci urodzonych przedwcześnie, młodszych niż miesiąc. Wydziela się do mleka w małych ilościach. Wg Hale’a: L3
• Proguanil – uważany za substancję podstawową w prewencji malarii, Łaczony z atovacuoną oraz chlorochiną. Jest kompatybilny z karmieniem piersią.
• DEET – stosowanie repelentów jest powszechnie rekomendowane w prewencji malarii. DEET uważa się za bezpieczny w czasie karmienia piersią, pod pewnymi warunkami. Należy unikać większej niż 25% koncentracji, nie należy stosować na piersi ani skórę, z którą styka się dziecko, należy zadbać o wysoki poziom wentylacji w pomieszczeniu. Wg Hale’a: L3

Przeciw polio – szczepionka jest bezpieczna w czasie karmienia piersią. Preferuje się szczepionkę inaktywowaną podawaną w zastrzyku. Jednak szczepienie doustne także uważa się za kompatybilne z karmieniem piersią. W Polsce szczepi się jedynie zastrzykiem.

Przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A – uważa się, że szczepionka jest bezpieczna w czasie karmienia piersią. Można karmić bez przerywania, gdyż szczepionka zawiera inaktywowane wirusy.

Przeciw durowi brzusznemu – wszystkie szczepionki są bezpieczne w czasie karmienia piersią.

Przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu – dostępne w Polsce szczepionki są inaktywowane, co sugeruje, że mogą być stosowane bez przeszkód u kobiet karmiących piersią. Nie ma jednak danych dotyczących przenikania do mleka.

Przeciw cholerze – szczepionka nie jest przeciwwskazana przy karmieniu piersią. Podanie matce szczepionki zwiększa obecność IgA w mleku. Jedno badanie wykazało, że podanie doustnej szczepionki przeciwko cholerze matce karmiącej  zmniejszało o 47% ryzyko zachorowania na cholerę niemowląt karmionych piersią.

Przeciw japońskiemu zapaleniu mózgu – nie ma danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania tej szczepionki u kobiet karmiących piersią, ale ponieważ jest to szczepionka inaktywowana, więc ryzyko jej zastosowania wydaje się być niskie. CDC uważa ją za bezpieczną.

Szczepienie przeciw ospie prawdziwej

Ospa prawdziwa – nie stosuje się już tego szczepienia, jako że choroba ta została wyeradykowana. Co do szczepionki, to warto wiedzieć, że nie można szczepić na ospę prawdziwą kobiet karmiących piersią. Po podaniu takiej szczepionki kobieta nie powinna karmić ani opiekować się dzieckiem przez ok 34 tygodni.

Przy skomplikowanych lekach i terapiach, przy niepewności co do stosowania leków konsultacja wydaje się być konieczna.

Z kim można się skonsultować?

• z lekarzem pediatrą
• z lekarzem internistą
• z położną, która ukończyła kurs ordynowania leków
• z farmaceutą
• z lekarzem zakaźnikiem

Możecie w przypadku wątpliwości otrzymać rzetelne informacje:

• kontaktując się z dyżurującą w Fundacji Promocji Karmienia Piersią mgr farmacji Karoliną Morze
• korzystając z usług Karoliny na jej stronie laktaceuta.pl – gdzie prowadzi ona prywatną praktykę lakto-farmaceutyczną

Karolina ma ogromną praktykę oraz wiedzę i jest jedną z niewielu w Polsce ekspertek od farmakoterapii mam karmiących.

Aktualne wpisy o lekach na blogu:

Leki Przeciwbólowe

Stwardnienie rozsiane

Antykoncepcja awaryjna

Pasożyty i odrobaczanie

Leki antydepresyjne

Bromokryptyna

Leki w padaczce

Nadczynność i niedoczynność tarczycy

Szczepienia w czasie karmienia piersią

korekta: AD VERBA

Źródła:

1. Anderson PO. Maternal Vaccination and Breastfeeding. Breastfeeding Medicine [Internet]. 19 marzec 2019 [cytowane 29 marzec 2019]; Dostępne na: https://www.liebertpub.com/doi/10.1089/bfm.2019.0045

2. TOXNET [Internet]. [cytowane 29 marzec 2019]. Dostępne na: https://toxnet.nlm.nih.gov/

3. APILAM. Tú puedes salvar lactancias [Internet]. e-lactancia.org. [cytowane 29 marzec 2019]. Dostępne na: https://www.e-lactancia.org/donativos/

4. Jackson KM, Nazar AM. Breastfeeding, the Immune Response, and Long-term Health. J Am Osteopath Assoc. 1 kwiecień 2006;106(4):203–7.

5. Rongsen-Chandola T, Strand TA, Goyal N, Flem E, Rathore SS, Arya A, i in. Effect of withholding breastfeeding on the immune response to a live oral rotavirus vaccine in North Indian infants. Vaccine. 11 sierpień 2014;32:A134–9.

6. Saso A, Kampmann B. Vaccine responses in newborns. Semin Immunopathol. 2017;39(6):627–42.

7. Harrison D, Reszel J, Bueno M, Sampson M, Shah VS, Taddio A, i in. Breastfeeding for procedural pain in infants beyond the neonatal period. Cochrane Pain, Palliative and Supportive Care Group, redaktor. Cochrane Database of Systematic Reviews [Internet]. 28 październik 2016 [cytowane 29 marzec 2019]; Dostępne na: https://doi.wiley.com/10.1002/14651858.CD011248.pub2

8. Zargham-Boroujeni A, Elsagh A, Mohammadizadeh M. The effects of massage and breastfeeding on response to venipuncture pain among hospitalized neonates. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research. 2017;22(4):308.

9. Drugs and Lactation Database (LactMed) [Internet]. Bethesda (MD): National Library of Medicine (US); 2006-. Atovaquone. [Updated 2018 Dec 3]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501692/

10. Drugs and Lactation Database (LactMed) [Internet]. Bethesda (MD): National Library of Medicine (US); 2006-. Atovaquone and Proquanil. [Updated 2018 Oct 31]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501478/

11. https://www.cdc.gov/breastfeeding/breastfeeding-special-circumstances/vaccinations-medications-drugs/vaccinations.html