Jak przechowywać mleko matki?

Jak przechowywać mleko matki, jak je podawać i jak rozmrażać?

WPIS AKTUALNY 2025

Przede wszystkim zawsze należy zachować higienę odciąganie pokarmu. Po każdej sesji laktator należy umyć oraz pamiętać o regularnym dezynfekowaniu. Zawsze korzystaj z oficjalnych wytycznych odciągania i przechowywania mleka, a nie z internetowych trików.

Każdą porcję starannie opisuj datą (czasem godziną) oraz dodawaj informacje np. że mleko odciągałaś w czasie przyjmowania jakiś leków.

Mleko przechowuj w specjalnych pojemnikach przeznaczonych na ten cel albo w pojemnikach na żywność.

Dla wcześniaków wytyczne mogą być bardziej rygorystyczne.

Wytyczne z Fundacji Banków Mleka w Polsce rekomendują, żeby mleko przechowywać świeże mleko w temperaturze pokojowej (od 19 do 25 st C) przez 4h optymalnie i 8h maksymalnie, a w temperaturze od 25 st C do 37 st C maksymalnie przez 4h, ale starać się jak najkrócej.

CDC amerykańskie rekomenduje przechowywanie świeżego mleka w temp do 25 st C przez 4h.

Mleko powinno być zamknięte w szczelnym pojemniku i osłonięte od słońca.

Jeżeli nie planujesz podać świeżego mleka w ciągu najbliższych godzin, to umieść je w lodówce od razu po odciągnięciu. Zawsze lepiej jest umieścić mleko w lodówce jeżeli masz ją pod ręką, bo to wydłuży to jego przydatność do spożycia. Jeżeli masz taką możliwość to najlepiej podawać mleko świeżo odciągnięte.

Wytyczne FBM ¹rekomendują:

• w lodówce do 4 st C przechowywanie świeżo odciągniętego mleka 48h (optymalnie) – 72h (maksymalnie) ale nie na drzwiach lodówki
• w lodówce przenośnej (0d 4 st C do 15 st C) jak najkrócej – maksymalnie 24h

CDC ² amerykańskie rekomenduje przechowywanie mleka:

• w temp 4 st C w lodówce przez 4 dni

Mleko matki przez kilka dni w lodówce zachowuje właściwości immunologiczne ale po czasie niestety je zaczyna stopniowo tracić. ³

W zamrażarce w temperaturze niższej niż -20st C, polskie wytyczne zalecają przechowywać mleko od 3-6 miesięcy maksymalnie przez 12 miesięcy

CDC rekomenduje przechowywanie mleka w temperaturze -19st C i niższej od 6 do 12 miesięcy

Jeżeli mamy świeżo odciągnięte mleko, to zanim zmieszamy je z mlekiem schłodzonym w lodówce, należy schłodzić świeżą porcję, co zapobiegnie gwałtownemu ogrzewaniu się schłodzonej części. Łączenie mleka w różnych temp. wg wytycznych FBM jest możliwe tylko w przypadku niewielkich ilości: ok. 10ml

FBM zaleca żeby przechowywać mleko w ilościach potrzebnych mniej więcej na jeden posiłek.

Jeżeli mleko miało kontakt ze śliną dziecka (niedopita butelka)– nieważne czy to mleko było rozmrażane czy świeżo odciągnięte, to CDC zaleca żeby mleko po zakończeniu karmienia zostało wypite przez dziecko w ciągu maks. 2h a po tym czasie należy je wylać.

Jeżeli mleko jest zamrożone to:

• Rozmrażaj zawsze najstarsze mleko

• najlepiej rozmrażać je POWOLI w lodówce – pokarm rozmrożony w ten sposób może w tej lodówce być przez 12h (polskie wytyczne) lub 24 h (wytyczne CDC)
• Rozmrażane mleko w temperaturze max. 37st C powinno zostać zużyte maksymalnie w ciągu 4h (polskie wytyczne) lub 2h (wytyczne CDC) (kąpiel wodna, podgrzewacz z powietrzem, pod bieżącą wodą) a niezużyta porcja powinna być wylana

Jeżeli mleko jest rozmrożone to NIGDY NIE ZAMRAŻAJ GO PONOWNIE

Jeżeli mleko jest zamrożone to NIGDY NIE ROZMRAŻAJ GO W MIKROFALÓWCE ANI NIE POGRZEWAJ GO W TEN SPOSÓB.

NIGDY NIE GOTUJ mleka kobiecego

CDC mówi, że mleko może zostać podawane zimne, w temperaturze pokojowej lub podgrzane do maks. 37sC. Polskie wytyczne mówią o tym, żeby noworodkowi nie podawać mleka prosto z lodówki tylko zawsze min. w temperaturze pokojowej.

Najlepsze miejsce w lodówce do przechowywania mleka mamy, to środkowa półka z tyłu. Najcieplejsze miejsce, niepolecane do przechowywania pokarmu, to drzwi lodówki i pólka na warzywa

Wszystkie pojemniki do przechowania mleka powinny być szczelnie zamknięte i przechowywane z zachowaniem zasad higieny. Jeżeli mrozimy mleko to w pojemniku należy pozostawić przestrzeń na zwiększenie objętości pokarmu.

Żeby zachować jak najwięcej właściwości mleka matki, warto karmić dziecko mlekiem jak najszybciej po odciągnięciu. Nie musisz robić wielkich zapasów w zamrażarce.

Odciąganie mleka i dużych jego ilości nie jest sportem, konkurencją, wymogiem, osiągnięciem, które należy powielać. Jest to wybór. W odciąganiu mleka ważne jest kilka kwestii.

• Czy potrzebujesz zapasów na pół roku wprzód? Raczej nie, chyba że to będzie jakaś wyjątkowa sytuacja.
• Czy jesteś pewna, że to mleko zużyjesz? Jeżeli masz tyle mleka że wysypuje się z zamrażarki, to pewnie nie dasz rady go zużyć zanim zacznie ono przekraczać termin najlepszej przydatności. Dla dziecka karmionego mlekiem odciągniętym, zawsze najlepsze będzie mleko jak najświeższe więc raczej takie z ostatniego miesiąca niż sprzed pół roku.
• Czy czas z laktatorem jest tego warty, żeby poświęcać go na robienie obszernych zapasów?

• Czy jest to zrównoważona produkcja, która nie odbiera Ci czasu na odpoczynek, budowanie relacji z dzieckiem albo po prostu na życie?

Pewne mądre słowa, które przeczytałam dawno temu to:

Feed your baby, not a freezer (Karm dziecko, nie zamrażarkę)

Nie potrzebujesz pokaźnych zapasów, które będą po porostu leżały w zamrażarce, bo ilość odciąganego mleka nie jest miernikiem wartości karmienia piersią.

Natomiast jeżeli masz ogromny zapas i z jakiegoś powodu rozmrozi się, ulegnie zniszczeniu lub zanieczyszczeniu to ból i smutek jaki temu będzie towarzyszył będzie ogromny. Nawet jedna torebeczka przypadkiem wylana, może uwolnić falę trudnych emocji i morze łez.

Nie warto wypychać zamrażarki mlekiem dla samego wypełniania zamrażarki mlekiem.

• Przed odciąganiem mleka zawsze dokładnie umyj ręce
• Odciągaj tylko czystym sprzętem.
• Myj laktator w oddzielnej misce, osobą gąbką/szczotkę, specjalnym płynem. Nie wycieraj go ściereczkami, tylko pozostaw na dedykowanej suszarce do wyschnięcia na powietrzu. Nie powinno się chować używanego laktatora do lodówki po sesji odciągania. Nie jest to bezpieczna praktyka.

Przechowywanie mleka, mrożenie i podawanie wiąże się z pewnymi konsekwencjami:

• mleko może mieć styczność z wieloma pojemnikami i być narażone na wahania temperatury, zwiększa się ryzyko zanieczyszczenia
• Przy podgrzewaniu i przechowywaniu oraz podawaniu mleka do pokarmu mogą uwalniać się znaczne ilości mikroplastiku ⁴

• Spadek wartości odżywczych po 90 dniach mrożenia: Obniża się zawartość tłuszczu, białka i ogólna kaloryczność mleka.
• Znaczny ubytek witaminy C: Jej poziom spada po 1 do 5 miesiącach przechowywania w zamrażarce⁵.
• Redukcja bioaktywnej laktoferyny: Poziom i aktywność tego ważnego białka są znacznie niższe w mleku mrożonym przez 3 miesiące w temperaturze -20°C.
• Odciąganie i karmienie z piersią mają różne konsekwencje dla mikrobioty, szczególnie Bifidobacterium SPP
• Sam proces odciągania pokarmu (zamiast karmienia piersią) może zubożyć mleko o niektóre pożyteczne bakterie i ograniczyć naturalną wymianę mikroflory między matką a dzieckiem
• Karmienie z butelki sprzyja problemom z uchem, drogami oddechowymi
• Mleko odciągane w domu własnym zestawem jest częściej narażone na zanieczyszczenie bakteriami w tym Acinetobacter których źródłem jest niesterylny sprzęt.

Pamiętaj o regularnej wymianie części laktatora (najlepiej sugerować się informacją od producenta, ale możesz posłużyć się też ściągawką):

KA KONIEC PAMIĘTAJ O TYM ŻE TWOJE ODCIĄGNIETE MLEKO:

• Jest pełnowartościowym pokarmem
• Nawet jeżeli jesteś w 100% KPI, to jest ono dostosowane do potrzeb Twojego dziecka
• Nawet mrożone i rozmrożone jest wielce wartościowe mimo, że obróbka termiczna może niszczyć cześć składników
• Nawet jeżeli ma inny profil mikrobiomu niż mleko mam karmiacych bezpośrednio z piersi to nadal jest unikalne i najlepsze dla Twojego dziecka, a mikrobiom to nie jest jedyny ważny składnik mleka
• Jeżeli nie możesz lub nie chcesz karmić bezpośrednio z piersi ale chcesz zapewnić dziecku swoje mleko
• to karmienie dziecka odciagnietym mlekiem ZAWSZE ma sens i jest ZAWSZE wartościowe

1. https://bankmleka.pl/wp-content/uploads/2023/06/ULOTKA3-_mleko_mamy_w_domu_i_szpitalu.pdf
2. https://www.cdc.gov/breastfeeding/pdf/preparation-of-breast-milk_h.pdf
3. Wambach, K., & Spencer, B. (2025). Breastfeeding and human lactation (VII). Jones & Bartlett Learning.
4. Liu, L., Zhang, X., Jia, P., He, S., Dai, H., Deng, S., & Han, J. (2023). Release of microplastics from breastmilk storage bags and assessment of intake by infants: A preliminary study. Environmental Pollution, 323, 121197. https://doi.org/10.1016/j.envpol.2023.121197
5. Wambach, K., & Spencer, B. (2025). Breastfeeding and human lactation (VII). Jones & Bartlett Learning.