AKTUALNY WPIS ZNAJDZIESZ POD LINKIEM: KARMIENIE PIERSIĄ I DEPRESJA
O depresji już pisałam na blogu. Dzisiaj jednak podejmę ten temat ponownie, bo jestem wstrząśnięta, jak często mamy słyszą, że muszą odstawić dziecko od piersi, żeby leczyć farmakologicznie depresję. Dzisiaj więc skupię się na leczeniu depresji i wyborze leków dla mamy karmiącej piersią.
Depresja jest przebiegła, nieraz bagatelizowana, często też osobie chorej jest trudno samodzielnie podjąć jakiekolwiek kroki zmierzające do poprawy sytuacji. Dlatego tak ważne jest, żeby mama była zarówno pod opieką położnej środowiskowej, jak i pod opieką codzienną partnera i rodziny.
Depresja najczęściej zaczyna być zauważalna w okresie końcowym połogu – koło 6 tygodnia po porodzie. Może ona wystąpić jednak w każdym momencie w pierwszym roku życia dziecka.
W nowym standardzie opieki okołoporodowej znajdziecie zapisy, które zapewniają mamie przesiewową kontrolę w kierunku depresji. Są to:
- Zakres świadczeń profilaktycznych i działań w zakresie promocji zdrowia oraz badań diagnostycznych i konsultacji medycznych, wykonywanych u kobiet w okresie ciąży, wraz z okresami ich przeprowadzania (…).
| 11–14 tydzień ciąży |
| Badanie ultrasonograficzne zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP). |
(…)
| 33–37 tydzień ciąży |
|
|
(…)
- Połóg
- Opieka nad położnicą obejmuje w szczególności ocenę:
- stanu ogólnego położnicy;
- stanu położniczego: inwolucji mięśnia macicy (badanie wysokości dna macicy), ilości i jakości odchodów połogowych, gojenia się rany krocza, stanu gruczołów piersiowych i brodawek oraz ocenę rany, w przypadku zakończenia ciąży lub porodu cięciem cesarskim;
- laktacji;
- czynności pęcherza moczowego i jelit;
- higieny ciała;
- stanu psychicznego położnicy, w tym ryzyka wystąpienia depresji poporodowej.
Wykwalifikowana położna środowiskowa w czasie wizyt patronażowych ma za zadanie ocenić, czy nie dzieje się z mamą coś niepokojącego w sferze psychologicznej.
Nie ma w tym nic dziwnego ani niepoprawnego – dzięki temu można szybko wyłapać problemy i je leczyć. Dlatego tak ważny jest wybór dobrej położnej środowiskowej, o którym pisałam TUTAJ.
Wybór położnej ma znaczenie nie tylko z powodu szybkiego wyłapania przez nią problemu ewentualnej depresji. Ale także dlatego, że bez jej fachowej pomocy niezaopiekowane problemy z laktacją i nieudane karmienie piersią, które często niweczą wcześniejsze plany mamy, zwiększają ryzyko depresji. Dobra położna środowiskowa i dobra edukacja przedporodowa zmniejszają ryzyko nieudanej laktacji! O tym, jak taka edukacja – BEZPŁATNA – powinna wyglądać, przeczytacie TUTAJ.
Jednak są mamy, którym udaje się karmienie i które dają sobie z nim radę, ale mimo to chorują na depresję.
Pamiętaj:
- Depresja nie jest chorobą wstydliwą.
- Nie można się nią zarazić.
- Nie wynika ze słabości lub deficytów osoby chorej.
- Osoby chore na depresję to nie są ludzie gorszej kategorii.
Tak jak nie wstydzimy się tego, że mamy katar, grypę czy inną poważną chorobę, tak i depresja nie jest powodem do wstydu. Ważne jest to, że depresji nie można „wyleżeć” jak zwykłej wirusówki, nie można jej „przeczekać”, „sama z siebie” nie minie.
Trzeba ją leczyć.
Depresja mamy w okresie okołoporodowym dotyka całą jej rodzinę – dziecko, partnera, rodziców tej kobiety. Jednocześnie bez ich wsparcia skuteczne leczenie i terapia bywają bardzo trudne.
Nieleczona depresja może doprowadzić do epizodów związanych z agresją i krzywdzeniem siebie lub dziecka.
Kobiety, kiedy pojawiają się u nich myśli skierowane przeciwko sobie lub przeciw dziecku, często wcale nie szukają pomocy – wręcz przeciwnie – szukają w sobie winy, wstydzą się tych myśli, bo przecież „nie przystoją one matce”. To powoduje dodatkowe przypisywanie sobie winy, ale i zamykanie się w sobie z trudnymi emocjami, co, nie oszukujmy się, w depresji jest bardzo powszechne, ale i ekstremalnie niebezpieczne.
Mamy często słyszą od bliskich, że „bez przesady”, że „wyolbrzymiają”, że „każda to przechodzi” – takie wypowiedzi bagatelizują ich emocje i niestety powodują eskalację problemu. Pisałam o tym TUTAJ.
Jakie są objawy depresji? Po czym poznać, ze mama boryka się z depresją?
Jeżeli:
- wracają do Ciebie obsesyjne myśli dotyczące jakości opieki, którą sprawujesz nad dzieckiem
- masz poczucie winy
- czujesz się gorszą matką
- jesteś rozdrażniona i błahostki popychają Cię na skraj wytrzymałości nerwowej
- jesteś rozbita emocjonalnie
- jesteś płaczliwa
- jesteś smutna
- jesteś przygnębiona, przybita
- masz poczucie, że Twoje dziecko jest gorsze niż inne dzieci lub gorzej się zachowuje
- nie potrafisz lub nie chcesz okazywać uczuć bliskim osobom – szczególnie tych pozytywnych uczuć
- borykasz się z objawami hipochondrii
- myślisz obsesyjnie, że zdrowie Twojego dziecka jest zagrożone
to możesz mieć objawy depresji.
Pamiętaj, że takim objawem może też być złość czy smutek spowodowane niepowodzeniem w karmieniu piersią. Jeżeli laktacja nie przebiega zgodnie z Twoimi wyobrażeniami i powoduje to w Tobie narastanie uczucia złości, gniewu, zawodu, rozczarowania wobec siebie, dziecka czy otoczenia, to skontaktuj się z położną środowiskową, doradcą lub konsultantem laktacyjnym. Z tym też nie jesteś sama – to nie jest tak, że „wszystko stracone” albo że Ty jesteś nie wystarczająco dobra lub Twoje ciało jest „wybrakowane”.
Depresja nieleczona i zaniedbana może eskalować i doprowadzić do psychozy poporodowej. Psychoza może też występować niezależnie od depresji.
Jeżeli Ty lub Twoja partnerka/córka/przyjaciółka:
- nie je
- nie śpi lub śpi bardzo źle
- nie zajmuje się dzieckiem
- boi się lub brzydzi je dotykać
- nie pozwala nikomu obcemu go dotykać lub oglądać
- jest bardzo drażliwa
- nie reaguje na płacz dziecka
- ma myśli dotyczące zrobienia dziecku lub sobie krzywdy
- pojawiają się u niej myśli samobójcze
to ryzyko, że jest to psychoza, jest bardzo wysokie. Taki stan wymaga natychmiastowej pomocy i działania ze strony bliskich i pracownika ochrony zdrowia – położnej, lekarza pierwszego kontaktu lub pediatry.
Psychoza może wymagać leczenia szpitalnego.
Jednym z najprostszych sposobów sprawdzenia, czy nie kluje się depresja, jest wypełnienie prostego testu. Jest to test pt.: Edynburska Skala Depresji Poporodowej.
Możesz go zrobić sama, nikomu nie mówiąc. Lub możesz poprosić kogoś bliskiego, żeby zrobił ten test z Tobą!
A oto i test:
1. Byłam zdolna do radości i dostrzegania radosnych stron życia.
⃣⃣ Tak często jak zazwyczaj (0 punktów)
⃣⃣ Trochę rzadziej niż zwykle (1 punkt)
⃣⃣ Zdecydowanie rzadziej niż zwykle (2 punkty)
⃣⃣ Zupełnie nie byłam zdolna do radości (3 punkty)
2. Patrzyłam w przyszłość z nadzieją.
⃣⃣ Tak jak zawsze (0 punktów)
⃣⃣ Rzadziej niż zawsze (1 punkt)
⃣⃣ Zdecydowanie rzadziej niż zwykle (2 punkty)
⃣⃣ Nie potrafiłam patrzeć w przyszłość z nadzieją (3 punkty)
3. Obwiniałam się niepotrzebnie, gdy coś mi się nie udawało.
⃣⃣ Tak, w większości przypadków (3 punkty)
⃣⃣ Tak, czasami (2 punkty)
⃣⃣ Rzadko (1 punkt)
⃣⃣ Wcale (0 punktów)
4. Bez istotnej przyczyny odczuwałam lęk i niepokoiłam się.
⃣⃣ Zupełnie nie (0 punktów)
⃣⃣ Raczej nie (1 punkt)
⃣⃣ Czasami (2 punkty)
⃣⃣ Tak, bardzo często (3 punkty)
5. Czułam się przestraszona i wpadałam w panikę bez większych powodów.
⃣⃣ Tak, często (3 punkty)
⃣⃣ Czasami (2 punkty)
⃣⃣ Nie, raczej nie (1 punkt)
⃣⃣ Nie, nigdy (0 punktów)
6. Wydarzenia przerastały mnie.
⃣⃣ Tak, prawie wcale nie dawałam sobie rady (3 punkty)
⃣⃣ Czasami nie radziłam sobie tak dobrze jak zwykle (2 punkty)
⃣⃣ Przez większość czasu radziłam sobie dobrze (1 punkt)
⃣⃣ Radziłam sobie tak dobrze jak zwykle (0 punktów)
7. Czułam się tak nieszczęśliwa, że nie mogłam spać w nocy.
⃣⃣ Tak, przez większość czasu (3 punkty)
⃣⃣ Tak, czasami (2 punkty)
⃣⃣ Rzadko (1 punkt)
⃣⃣ Nie, wcale nie (0 punktów)
8. Czułam się samotna i nieszczęśliwa.
⃣⃣ Tak, przez większość czasu (3 punkty)
⃣⃣ Tak, dość często (2 punkty)
⃣⃣ Niezbyt często (1 punkt)
⃣⃣ Nie, wcale nie (0 punktów)
9. Czułam się tak nieszczęśliwa, że płakałam.
⃣⃣ Tak, przez większość czasu (3 punkty)
⃣⃣ Tak, dość często (2 punkty)
⃣⃣ Tylko sporadycznie (1 punkt)
⃣⃣ Nie, wcale nie (0 punktów)
10. Zdarzało się, że myślałam o zrobieniu sobie krzywdy.
⃣⃣ Tak, dość często (3 punkty)
⃣⃣ Czasami (2 punkty)
⃣⃣ Bardzo rzadko (1 punkt)
⃣⃣ Nigdy (0 punktów)
Test do druku znajdziesz TUTAJ
Ocena mamy powinna obejmować ostatnie 7 dni, a wszystkie pytania muszą zostać wypełnione przez nią samodzielnie. Wynik powyżej 10 punktów świadczy o problemach emocjonalnych u mamy, którymi należy się zająć. Wyniki 12–13 punktów świadczy o wysokim prawdopodobieństwie depresji poporodowej.
Co mam zrobić, jeśli mój wynik testu jest niepokojący?
Przede wszystkim pamiętaj, że nie jesteś sama!
Jeżeli możesz – zwróć się o wsparcie do swojego partnera lub swojej mamy. Możesz też poprosić o wsparcie przyjaciółkę.
Skontaktuj się ze swoją położną środowiskową – nawet po okresie 6 tygodni od urodzenia dziecka możesz do niej zadzwonić lub umówić na spotkanie. Możesz też umówić się z lekarzem pierwszego kontaktu lub ginekologiem. Oni zadecydują, co dalej, jakie należy podjąć kroki.
Nie bój się wizyty u psychologa ani u psychiatry. Nikt nie będzie Cię faszerował bezmyślnie lekami. Może wcale nie będzie potrzeby stosować farmakoterapię. A jeżeli trzeba będzie włączyć leki, to pamiętaj – jest wiele bezpiecznych leków, które można stosować w czasie laktacji i które – nawet jeżeli wydaje Ci się to nieprawdopodobne – mogą Ci bardzo pomóc.
- Po pierwsze, można leczyć się farmakologicznie w czasie depresji.
- Po drugie, nie trzeba odstawiać dziecka od piersi.
Pamiętać należy, że leki zwykle przenikają w mniejszym lub większym stopniu do mleka, co samo w sobie jeszcze nic nie oznacza.
Każdorazowo przyjmowanie leków w czasie ciąży i karmienia piersią należy omówić z lekarzem lub położną. Pamiętaj, że nie wolno przyjmować nic na własną rękę. Poniższe informacje mają charakter jedynie informacyjny i nie mogą być traktowane jako porada medyczna dot. laktacji i leków.
Korekta: AD VERBA
Źródła:
Nguyen J. A Literature Review of Alternative Therapies for Postpartum Depression. Nursing for Women’s Health. Październik 2017;21(5):348–59.
Sriraman NK, Melvin K, Meltzer-Brody S, The Academy of Breastfeeding Medicine. ABM Clinical Protocol #18: Use of Antidepressants in Breastfeeding Mothers. Breastfeeding Medicine. Lipiec 2015;10(6):290–9.
Hospital TPJS 2015By NCNCAC is the manager of a medicines information centre at SC, Central part of, Trust NWLNF, Patients PMA to, Community P on, Care MH. Antidepressant use during breastfeeding [Internet]. Pharmaceutical Journal. [cytowane 17 styczeń 2019]. Dostępne na: https://www.pharmaceutical-journal.com/learning/learning-article/antidepressant-use-during-breastfeeding/20069296.article
Tel – antidepressants and breastfeeding.pdf [Internet]. [cytowane 17 stycznia 2019]. Dostępne na: https://breastfeedingnetwork.org.uk/wp-content/dibm/antidepressants%20and%20breastfeeding.pdf
Depresja i psychoza poporodowa [Internet]. [cytowane 17 stycznia 2019]. Dostępne na: https://psychiatria.mp.pl/choroby/show.html?id=91686
Faculty of Medicine, University Josip Juraj Strossmayer, Osijek, Croatia, Miksic S, Miskulin M, Faculty of Medicine, University Josip Juraj Strossmayer, Osijek, Croatia, Juranic B, Faculty of Medicine, University Josip Juraj Strossmayer, Osijek, Croatia, i in. DEPRESSION AND SUICIDALITY DURING PREGNANCY. Psychiatria Danubina. 16 marzec 2018;30(1):85–90.
Drugs.com | Prescription Drug Information, Interactions & Side Effects [Internet]. Drugs.com. [cytowane 17 stycznia 2019]. Dostępne na: https://www.drugs.com/
e-lactancia. Is this compatible with breastfeeding? [Internet]. [cytowane 17 stycznia 2019]. Dostępne na: https://e-lactancia.org/
Weng S-C, Chang J-C, Yeh M-K, Wang S-M, Chen Y-H. Factors influencing attempted and completed suicide in postnatal women: A population-based study in Taiwan. Scientific Reports. 12 maja 2016;6:25770.
Wisner KL, Sit DKY, McShea MC, Rizzo DM, Zoretich RA, Hughes CL, i in. Onset Timing, Thoughts of Self-harm, and Diagnoses in Postpartum Women With Screen-Positive Depression Findings. JAMA Psychiatry. 1 maja 2013;70(5):490–8.
Stewart DE, Vigod S. Postpartum Depression. New England Journal of Medicine. 1 grudnia 2016;375(22):2177–86.
Problemy_emocjonalne_okres_okoloporodowy.pdf [Internet]. [cytowane 17 stycznia 2019]. Dostępne na: https://www.rodzicpoludzku.pl/images/stories/publikacje/problemy_emocjonalne_okres_okoloporodowy.pdf
Orsolini L, Valchera A, Vecchiotti R, Tomasetti C, Iasevoli F, Fornaro M, i in. Suicide during Perinatal Period: Epidemiology, Risk Factors, and Clinical Correlates. Front Psychiatry [Internet]. 2016 [cytowane 14 stycznia 2019];7. Dostępne na: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyt.2016.00138/full
Therapeutics of postpartum depression: Expert Review of Neurotherapeutics: Vol 17, No 5 [Internet]. [cytowane 14 stycznia 2019]. Dostępne na: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14737175.2017.1265888?journalCode=iern20
To nie zawsze jest normalne, to nie zawsze mija [Internet]. Hafija.pl [cytowane 14 stycznia 2019]. Dostępne na: https://www.hafija.pl/2017/02/niezwaszemija.html
TOXNET [Internet]. [cytowane 17 stycznia 2019]. Dostępne na: https://toxnet.nlm.nih.gov/
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej [Internet]. [cytowane 17 stycznia 2019]. Dostępne na: https://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180001756
Komentarze