Edukacja przedporodowa, czyli nauka dla każdej oczekującej mamy – bezpłatnie
Jeżeli jesteś w ciąży i czekasz na dziecko, które przyjdzie na świat w 2019 roku, to jednym z najważniejszych dokumentów, jakie powinniście z ojcem dziecka przeczytać, są Standardy Opieki Okołoporodowej. Nowe standardy – organizacyjne, wchodzą w życie 1/01/2019 roku. Znajdziesz w nich zapisy dotyczące wszystkich „praw i obowiązków” związanych z opieką okołoporodową.
Ja zajmę się dzisiaj dwoma kwestiami. Po pierwsze, przygotowania do porodu pod kątem edukacji przedporodowej i karmienia piersią.
W standardzie nieco maczałam palce razem z moją Fundacją i uważam, że jest on całkiem niezły.
Zacznę jednak od kwestii edukacji przedporodowej. Jest to edukacja, która przysługuje każdej oczekującej rodzinie. Bezpłatnie. Wystarczy się na nią zgłosić.
W standardzie 2019 znajduje się taka informacja:
Osoba sprawująca opiekę:
1) jeżeli nie jest położną podstawowej opieki zdrowotnej, informuje kobietę o możliwości korzystania z opieki położnej podstawowej opieki zdrowotnej oraz kieruje w okresie pomiędzy ukończonym 21. a 26. tygodniem ciąży w celu objęcia edukacją przedporodową oraz opieką sprawowaną nad nią i dzieckiem w miejscu, w którym będą przebywali po porodzie;
2) odnotowuje w dokumentacji medycznej ciężarnej fakt skierowania do objęcia opieką przez położną podstawowej opieki zdrowotnej; położna podstawowej opieki zdrowotnej potwierdza objęcie kobiety opieką w czasie ciąży i po porodzie przez wpis do planu opieki przedporodowej i karty przebiegu ciąży swoich danych lub danych podmiotu wykonującego działalność leczniczą w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, w tym: numer telefonu kontaktowego i faksu lub adres poczty elektronicznej;
W standardzie z 2012 roku zapis wygląda tak:
Osoba sprawująca opiekę:
1) jeśli nie jest położną podstawowej opieki zdrowotnej, kieruje kobietę w okresie pomiędzy 21–26 tyg. ciąży do położnej podstawowej opieki zdrowotnej w celu objęcia jej opieką w miejscu, w którym będzie przebywała po porodzie;
Co to oznacza w praktyce?
Jeżeli jesteście pod opieką ginekologa i on prowadzi Waszą ciążę, to powinien on poinformować Was, że w Waszym POZ (czyli poradni Podstawowej Opieki Zdrowotnej, poradni rejonowej) jest położna i możecie się do niej zgłosić w celu objęcia Was edukacją przedporodową. Taka edukacja może mieć formę indywidualną lub grupową.
Jak pokazała ankieta, którą przeprowadziłam na Facebooku, ponad 80% mam zadeklarowało, że nikt im nie powiedział, że taka edukacja im przysługuje ani gdzie można ją uzyskać. Na Instagramie podobna liczba, bo prawie 80%. Oznaczać to może, że ponad ¾ mam nie jest kierowane na edukację ani informowane o takim prawie. Na szczęście ponad 90% mam deklaruje, że wie, że taka opieka im przysługuje. Niestety, to oznacza, że musimy same się tego dowiedzieć, „skąd inąd”. Trochę to jednak słabe…
Wiele położnych przychodzi do pacjentek do domu lub zaprasza rodziców do siebie do POZ i udziela im edukacji indywidualnie. Taka forma edukacji też przysługuje mamom bezpłatnie. Czasem w poradni położna wywiesza karteczkę, kiedy i gdzie zaprasza na spotkanie i o czym będzie mówiła.
Każda z nas ma przypisaną do siebie położną środowiskową. Możemy jej nawet nie znać i nie zobaczyć jej do dnia, kiedy wpadnie do nas na wizytę patronażową, ale ja jestem wielką zwolenniczką poznania położnej w ciąży.
Powody?
Po pierwsze, warto mieć położną, z którą będziecie czuć się bezpiecznie i pewnie. Położna to zawód ogromnego zaufania. Zajmuje się naszymi najbardziej intymnymi sprawami. Może prowadzić ciążę, może wspierać nas po porodzie, ale i np. wykonywać cytologię, zajmować się nami w przypadku chorób intymnych, zajmować się nami przez wiele lat w sferze zdrowia intymnego. Nie warto zdawać się na przypadek w tej kwestii.
Położną, z którą nie poczujemy dobrego kontaktu, możemy zmienić trzykrotnie w ciągu roku – nieodpłatnie.
Po drugie, warto się dowiedzieć, co nasza położna wie chociażby o karmieniu piersią. Dobra położna z dużą wiedzą może być naszą pierwszą linią obrony, kiedy będziemy miały problemy lub wątpliwości, i może pomóc nam je rozwiązać.
Po trzecie, jak już dziecko jest na świecie, to nie ma czasu, żeby biegać i szukać położnej, wybierać i się dowiadywać, bo mamy… małego noworodka na ręku!
Żeby wybrać/zmienić położną wystarczy pobrać i wypełnić formularz, i zanieść do swojego POZ. Link do formularza TU:
Ale, pamiętajcie, że swoją położną można wybrać nie ze swojego POZ – rejonizacja Was nie ogranicza! Jeżeli w Waszej poradni nie ma nikogo, z kim chciałybyście współpracować, to możecie wybrać położną z innego POZ lub prowadzącą własną praktykę z finansowaniem z NFZ.
Co powinno być omówione na takiej edukacji?
edukacja przedporodowa – praktyczne i teoretyczne przygotowanie ciężarnej oraz osoby bliskiej do podejmowania zachowań prozdrowotnych w okresie ciąży, podczas porodu, połogu oraz do rodzicielstwa, kształtowanie właściwych zachowań prozdrowotnych i przygotowanie do sprawowania opieki nad noworodkiem i niemowlęciem wpływające na obniżenie wskaźnika umieralności okołoporodowej, zmniejszenie liczby cięć cesarskich, porodów przedwczesnych, interwencji medycznych oraz łagodzenie lęku i niepokoju związanego z porodem, wzmocnienie zdrowia i poprawę samopoczucia matek i dzieci.
3. Ramowy program edukacji przedporodowej dotyczący okresu prenatalnego (ciąży) obejmuje w szczególności:
1) przebieg ciąży i rozwój dziecka od początku ciąży do porodu;
2) opiekę prenatalną – dostępne formy opieki medycznej i plan opieki przedporodowej;
3) styl życia w okresie ciąży – zasady odżywiania, używki, nałogi oraz ich wpływ na rozwój ciąży i dziecka, aktywność zawodowa, aktywność fizyczna, zachowania i czynności uznawane za niebezpieczne dla kobiet w okresie ciąży;
4) dolegliwości okresu ciąży i sposoby radzenia sobie z nimi;
5) profilaktykę chorób zakaźnych w okresie okołoporodowym, w tym szczepienia ochronne;
6) problemy psychologiczne i emocjonalne kobiety i jej rodziny w okresie ciąży, porodu i połogu;
7) zagadnienia prawne dotyczące przepisów, standardu, praw pacjenta, opieki medycznej w okresie okołoporodowym, ustawodawstwa rodzinnego, ochrony prawnej ciężarnych, matek.
4. Ramowy program edukacji przedporodowej dotyczący porodu obejmuje w szczególności:
1) przygotowanie do porodu i plan porodu, w tym preferencje i oczekiwania rodzącej;
2) czynniki zwiastujące poród, początek porodu, w tym stany nagłe wymagające szybkiej hospitalizacji;
3) fizjologia porodu, poród aktywny, poród rodzinny;
4) pozycje wykorzystywane w I i II okresie porodu (pozycje wertykalne) i sprzęt pomocny w trakcie porodu;
5) łagodzenie bólu porodowego (niefarmakologiczne i farmakologiczne);
6) kontakt matki z dzieckiem „skóra do skóry”, w tym inicjacja karmienia piersią;
7) cięcie cesarskie – korzyści i zagrożenia dla matki i dziecka, powikłania wczesne i późne po cięciu cesarskim;
8) informowanie o możliwości deponowania tkanek popłodu, w tym krwi pępowinowej, sznura pępowinowego – w celu pozyskania komórek macierzystych.
5. Ramowy program edukacji przedporodowej dotyczący okresu poporodowego (połóg) obejmuje w szczególności:
1) opiekę w okresie połogu – przebieg połogu, powrót płodności po porodzie oraz psychologiczne aspekty połogu;
2) karmienie piersią i wsparcie w laktacji, w tym rozwiązywanie problemów związanych z laktacją;
3) opiekę nad noworodkiem a następnie nad niemowlęciem, w tym postępowanie z noworodkiem po urodzeniu, działania profilaktyczne wykonywane u noworodka oraz niemowlęcia, pielęgnację dziecka, informacje i zalecenia dla rodziców odnośnie do postępowania z dzieckiem w domu oraz zapewnienie dziecku bezpieczeństwa w środowisku domowym.
6. Ramowy program edukacji przedporodowej dotyczący wsparcia społecznego w okresie okołoporodowym obejmuje w szczególności informacje dotyczące wsparcia emocjonalnego, informacyjnego, instrumentalnego, rzeczowego (materialnego).
7. Podmioty wykonujące działalność leczniczą prowadzące edukację przedporodową nie prowadzą działań reklamowych i marketingowych związanych z preparatami do początkowego żywienia niemowląt i przedmiotów służących do karmienia niemowląt.
Zobaczcie, co powinno być zawarte w każdej formie edukacji. Jest tego całkiem dużo. Ponadto taka edukacja nie może się wiązać z działaniami reklamowymi, dotyczącymi preparatów do początkowego żywienia niemowląt i przedmiotów służących do karmienia niemowląt – czyli mleka modyfikowanego i butelek ze smoczkiem. Nie powinniście być zasypywane ulotkami, gadżetami czy poradnikami związanymi z w/w akcesoriami i produktami.
Ponadto w czasie edukacji:
Podczas opieki przedporodowej osoba sprawująca opiekę oraz ciężarna ustalają plan opieki przedporodowej i plan porodu. Plan opieki przedporodowej obejmuje wszystkie procedury medyczne związane z opieką przedporodową wraz z określeniem czasu ich wykonania. W planie opieki przedporodowej uwzględnia się możliwość zakwalifikowania ciężarnej do aktualnie obowiązujących programów zdrowotnych, w tym badań prenatalnych i badań echokardiograficznych płodu. Plan porodu obejmuje wszystkie elementy postępowania medycznego podczas porodu i określenie miejsca porodu.
I pamiętajcie, że plan porodu jest dokumentem, a nie listą pobożnych życzeń:
Plan opieki przedporodowej i plan porodu jest dołączany do indywidualnej zewnętrznej dokumentacji medycznej ciężarnej.
Żeby zgłosić się na taką edukację, to właściwie nic nie musicie oprócz pojawienia się w POZ i zakomunikowania, że oto jesteście i chcecie wykorzystać taką możliwość. Jeżeli okaże się, że będziecie mieć trudność w uzyskaniu tego świadczenia (chociaż nie powinniście), to po prostu pozostawcie nawet odręcznie napisany wniosek do kierownika placówki, że jesteście w ciąży w tym i tym tygodniu i że prosicie o objęcie Was opieką. Jest to świadczenie, którego nie można mamie odmówić.
W czasie połogu w miejscu zamieszkania kobiety należy zapewnić jej ciągłość opieki. Na początku osobą, która tę ciągłość zapewnia, jest właśnie położna środowiskowa.
2. Opieka nad położnicą obejmuje w szczególności ocenę:
1) stanu ogólnego położnicy;
2) stanu położniczego: inwolucji mięśnia macicy (badanie wysokości dna macicy), ilości i jakości odchodów połogowych, gojenia się rany krocza, stanu gruczołów piersiowych i brodawek oraz ocenę rany, w przypadku zakończenia ciąży lub porodu cięciem cesarskim;
3) laktacji;
4) czynności pęcherza moczowego i jelit;
5) higieny ciała;
6) stanu psychicznego położnicy, w tym ryzyka wystąpienia depresji poporodowej.”
8. Położna wykonuje nie mniej niż cztery wizyty (pierwsza wizyta odbywa się nie później niż w ciągu 48 godzin od otrzymania przez położną zgłoszenia urodzenia dziecka).
9. Planując i realizując indywidualny plan opieki, położna kieruje się dobrem położnicy i jej dziecka oraz poszanowaniem ich podmiotowości i godności osobistej.
10. Podczas wizyt położna w szczególności:
1) ocenia stan zdrowia położnicy i noworodka;
2) obserwuje i ocenia rozwój fizyczny dziecka oraz przyrost masy ciała;
3) udziela porad na temat opieki nad noworodkiem i jego pielęgnacji;
4) ocenia, w jakim stopniu położnica stosuje się do zaleceń położnej dotyczących opieki i pielęgnacji noworodka;
5) ocenia możliwości udzielania pomocy i wsparcia położnicy ze strony osoby bliskiej;
6) zwraca uwagę na relacje w rodzinie i wydolność opiekuńczą rodziny, interweniuje w przypadku zaobserwowania przemocy lub innych występujących nieprawidłowości;
7) zachęca matkę do karmienia naturalnego, udziela porady laktacyjnej z uwzględnieniem oceny anatomii i fizjologii piersi matki i jamy ustnej dziecka, oceny techniki karmienia, umiejętności ssania i skuteczności karmienia oraz czynników ryzyka niepowodzenia w laktacji, pomaga w rozwiązywaniu problemów związanych z laktacją;
8) udziela instruktażu w zakresie czynności higienicznych u noworodka, w tym: techniki kąpieli noworodka, pielęgnowania skóry, pielęgnacji kikuta pępowiny i dna pępka;
9) informuje o obowiązku zgłaszania się z dzieckiem na szczepienia ochronne i badania profilaktyczne;
10) informuje o potrzebie odbycia wizyty u lekarza położnika w ósmym tygodniu od urodzenia dziecka;
11) udziela porad na temat zdrowego stylu życia;
12) udziela porad na temat minimalizowania i radzenia sobie ze stresem;
13) prowadzi edukację zdrowotną, ze szczególnym uwzględnieniem: wpływu palenia tytoniu na zdrowie, przenikania alkoholu do mleka matki i jego wpływu na rozwój dziecka, profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy, powrotu płodności po porodzie, metod planowania rodziny, higieny i trybu życia w połogu, odżywiania matki karmiącej, korzyści z karmienia piersią, rozwiązywania i zapobiegania problemom związanym z laktacją, samo opieki położnicy i pielęgnacji dziecka;
14) realizuje świadczenia zapobiegawcze, diagnostyczne, lecznicze i rehabilitacyjne samodzielnie lub na zlecenie lekarskie;
15) zdejmuje szwy z krocza i brzucha w zakresie swoich kompetencji, jeżeli zachodzi taka potrzeba;
16) realizuje działania pielęgnacyjno-opiekuńcze wynikające z planu opieki;
17) motywuje do prowadzenia gimnastyki oraz udziela instruktażu odnośnie do kinezyterapii w połogu;
18) udziela informacji na temat problemów okresu noworodkowego i okresu połogu, sposobów zapobiegania im oraz zasad postępowania w przypadku ich wystąpienia;
19) udziela osobie bliskiej informacji na temat zmian fizycznych i reakcji emocjonalnych zachodzących w połogu i przygotowuje do udzielenia pomocy i wsparcia położnicy oraz wskazuje instytucje, w których osoba bliska może uzyskać stosowną pomoc.
Jak widzicie, zakres pracy położnej środowiskowej jest ogromny i dobrze wybrana położna środowiskowa, empatyczna, z dużą wiedzą i doświadczeniem to skarb na początek rodzicielstwa. I taka opieka przysługuje nam za darmo.
Standard opieki okołoporodowej 2019 znajdziecie tu: https://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001756/O/D20181756.pdf
korekta: AD VERBA
Kiedy dowiedziałam się o działalności położnej środowiskowej ( jesień 2018) od razu pojechaliśmy do przychodni i zgłosiliśmy moją ciążę. Dostałam też nazwisko położnej ale bez danych kontaktowych. Teraz jestem w 39 tygodniu a położnej ani widu ani słychu. Szczerze mówiąc to myślałam, że zgłosi się do mnie, niestety nie dostałam żadnych informacji jak jej pomoc ma wyglądać. Do koleżanki w Niemczech położna przyszła 3 razy do domu w trakcie ciąży, badała ją, pokazywała ćwiczenia na odwrócenia się dziecka. W Polsce kobieta jest pozostawiona sama sobie, dodam, że moja lekarz prowadząca w moim 6 miesiącu ciąży zniknęła ze szpitala a szpital zapewniał na zastępstwo różnych lekarzy i czasem moje wizyty były przekładane o 2 tygodnie, a byłam już na zwolnieniu lekarskim i musiałam jeździć po dodatkowych lekarzach. Ogólnie opieka w ciąży w moim przypadku była bardzo stresująca dla mnie. Na koniec ciąży znowu odmówiono mi wizyty i jest już 39 tydzień a ja dopiero jutro odbiorę wyniki badań koniecznych do porodu, ale tylko jeśli zostaną mi wydane, bo przychodnia na Karowej wymaga do odbioru wizyty lekarskiej. Nastawiam się na batalię o moje wyniki.
Czy będąc powyżej 26 tygodnia ciąży można jeszcze skorzystać z edukacji u położnej POZ? Poza szkołą rodzenia na którą też zacznę chodzić ok 28. tygodnia? Też niestety przyznam, że lekarze o tym prawie nie informują, dowiedziałam się po przeczytaniu tych nowych standardów opieki okoloporodowej
A ja miałam położną z przychodni gdzie chodziłam do lekarza a nie z tej z POZ obok domu. Jakie było zdziwienie! Do teraz jestem w POZ tą która ma „inną” położną. Choć takie miałam prawo, o czym się też nie mówi. A ja wolałam panią którą znałam z edukacj iprzedporodowej.
Czy szkoła rodzenia a edukacja przedporodowy to to tani, czy można się zapisać do szkoły i też mieć indywidualne spotkania z położną?
Można korzystać ze szkoły rodzenia i indywidualnych spotkań z położną równocześnie. Ja tak zrobiłam, z położną omowilam wybrane tematy, które w szkole rodzenia byly poruszane zostaly nie dość dogłębnie.
Ja osobiście dowiedziałam się przypadkiem w 30 tygodniu ciąży że przysługuje mi bezpłatna opieka położnej środowiskowej. Ani mój lekarz, ani położne w poradni nie poinformowali mnie o takim prawie :/ Próbowałam szukać informacji w internecie na własną rękę, ale żadnych rzetelnych informacji nie znalazłam, dopiero na szkole rodzenia dostałam od zaskoczonej położnej wizytówkę jej koleżanki po fachu, z komentarzem ” Jak to Pani nie wiedziała??” 🙁
Bardzo szczegółowy wpis, wiele wyjaśnia. Pozdrawiamy!
Piękny pomysł ale… myślę że ważniejsza niż przepisy jest i powinna być wdrożona jako pierwsza właściwa edukacja lub/i reedukacja personelu o którym tutaj mowa.
Z jednym się nie zgodze: „Każda z nas ma przypisaną do siebie położną środowiskową.”
Położną, pielęgniarkę i lekarza trzeba wybrać samemu wypełniając stosowną deklaracje! Sama się odgórnie nie wypisze. Sama pracuje w POZ (jako pielęgniarka) ale mnóstwo matek świeżo po porodzie dzwoni do nas, bo nie wie co ma robić ani skąd nagle wziąć położna. Szkoda że jest takie małe zorientowanie kobiet, co się im od państwa należy. Warto wiedzieć że położna należy się także kobiecie w na każdym etapie życia, nawet jeśli jest w wieku menopauzalnym i postmenopauzalnym. Wiele kobiet dojrzałych NIE WYRAZA zgody na podpisanie deklaracji wyboru położnej (a są to jakby nie patrzeć tez pewne pieniądze dla placówki), „bo już przecież nie potrzebuje położnej”. Bo nie wiedzą że taka położna może się im przydać nawet w edukacji seksualnej czy świadczeniu usług w przypadku nowotworu dróg rodnych.
Wiele z nas ma podpisamy taki dokument jako jedne z wielu 'którego nie czyta’
Do szkoły rodzenia poszłam z własnej inicjatywy, nikt mnie o niczym nie informował. Położnej środowiskowej nie znam, nikt nie przyszedł na wizytę patronażową.
Z perspektywy czasu szkołę rodzenia uważam za stratę czasu i bardzo się cieszę, że przypadkowa osoba nie przychodziła do mnie do domu.
Najbardziej potrzebna mi była doradczyni laktacyjna, którą znalazłam dopiero po powrocie do domu ze szpitala. Gdybym mogla coś zmienić, to wolałabym poznać doradczynię laktacyjną przed porodem i z nią porozmawiać o najważniejszych kwestiach. Edukacja przedporodowa dla mnie ma sens raczej w formie indywidualnego spotkania.