Czy warto karmić piersią dłużej niż rok?

Mleko matki w 87 procentach składa się z wody¹

Ale zanim zaczniecie panikować, że babcia miała rację, że to „sama woda”, to musicie wiedzieć, że niemowlęta składają się w 78 procentach z wody², ale nikt jakoś nie krzyczy: „Daj już spokój z tym dzieckiem, to sama woda, kup sobie wreszcie coś prawdziwego, np. lalkę”.

Jak już sobie to wyjaśniliśmy, czas porozmawiać o tym, czy warto jest karmić dziecko piersią, kiedy kończy ono 12 miesiąc życia.

Zacznę od tego, że wytyczne WHO oraz te, które znajdziecie na stronach Ministerstwa Zdrowia, mówią, że karmienie piersią powinno być:

• wyłączne przez pierwsze sześć miesięcy życia dziecka
• kontynuowane do drugiego roku życia dziecka lub dłużej, tyle, ile chcą tego mama i/lub dziecko

I są to wytyczne globalne dla wszystkich dzieci na całym świecie³.

Pamiętajcie, że mleko mamy nie zmienia się w wodę nigdy⁴. Nie umiemy produkować wody, więc w gruczole zawsze będzie trwała produkcja pokarmu dla dziecka. Będzie on dopasowany składem do potrzeb dziecka, jego wieku, pory dnia, stanu zdrowia dziecka i mamy.

Mleko mamy nie jest substancją jednakową. Jego skład różni się pomiędzy mamami i różni się też pomiędzy piersiami jednej mamy (piersi nie pracują symetrycznie i każda może produkować nieco inny pokarm nawet dla tego samego dziecka), różni się też u tej samej mamy w zależności od tego, które dziecko karmi, czy karmi w tandemie, czy bliźnięta. Nie ma więc modelu mleka ludzkiego i to czyni go nie do odwzorowania w warunkach sztucznych.

Są jednak pewne szeroko pojęte zakresy składu mleka, które można ocenić i zbadać, np. zachowanie mleka kobiecego na przestrzeni czasu.

A teraz po polsku!

Nie ma możliwości stwierdzenia, o ile więcej mililitrów tłuszczu powinno być w mleku między takim a takim przedziałem czasowym, ale można stwierdzić, jak tłuszcz zachowuje się w tym mleku w danym okresie, np. że jest go więcej u wszystkich matek niż wcześniej. Czyli u każdej więcej, ale u każdej więcej o inną wartość wyjściową i finalną.

Ufff…

No to teraz do dzieła. Dlaczego warto karmić piersią dłużnej niż rok?

Praktyczne to jest.

Karmienie piersią jest fantastycznym narzędziem do:

• uspokajania dziecka
• usypiania dziecka
• zapewniania szybko dziecku picia i jedzenia
• uspokajania dziecka
• usypiania dziecka
• reagowania na pobudki nocne
• uspokajania dziecka
• usypiania dziecka… itd.

Nie ma drugiego takiego narzędzia, które w jakieś 34,6 sekundy potrafiłoby wyprowadzić dziecko ze stanu histerii przez coraz lżejsze niezadowolenie i doprowadzić do stanu całkowitego ZEN. Nie ma takiego drugiego narzędzia, które pozwala usypiać dziecko bez angażowania zwojów mózgowych oraz bez interakcji werbalnych. Po odstawieniu dziecka od piersi już na zawsze trzeba się wysilać w wyżej wymienionych sytuacjach. Tak, jest to narzędzie dla leniwych rodziców⁵ – jestem jednym z tych rodziców. Tak, bardzo tego potem brakuje, kiedy musimy położyć dziecko spać przy użyciu książki, 400 litrów wody, opowiadania bajki, znów książki, opowiadania o kosmosie i jednorożcach i kolejnych 400 litrów wody. Potem jest już tylko dłużej.

A skład? A co ze składem?

Mleko mamy zawsze zawiera białka, tłuszcze, węglowodany, hormony, składniki odpornościowe, czynniki wzrostu, nukleotydy, witaminy, makroelementy, oligosacharydy, bakterie, enzymy, komórki macierzyste i wiele, wiele więcej. One nie znikają nigdy – póki mama produkuje mleko, póty te składniki tam są.

Czynniki odpornościowe⁶

Ludzkie mleko odciągane przez matki karmiące piersią ponad 12 miesięcy zawiera znacznie więcej tłuszczów i składników energetycznych w porównaniu z mlekiem odciąganym przez kobiety, które karmią przez krótszy okres. Podczas długotrwałej laktacji udział tłuszczów z mleka matki w diecie niemowlęcia może być znaczny⁷.

Ludzkie mleko w drugim roku po porodzie ma znacznie wyższe stężenia białka całkowitego, laktoferyny, lizozymu i immunoglobuliny A niż próbki z banku mleka i znacznie niższe stężenia cynku, wapnia, żelaza i oligosacharydów. Mleko ludzkie w drugim roku po porodzie zawiera stałe lub rosnące stężenie makroelementów i czynników bioaktywnych oraz nieznacznie zmniejszone stężenie cynku i wapnia u kobiet, które kontynuują karmienie piersią lub odciągają mleko co najmniej trzy do czterech razy dziennie⁸.

Między 12 a 23 miesiącem mleko mamy może zaspokajać zapotrzebowanie na⁹:

• ogólnie energię: 29%
• białka: 43%
• witaminę A: 75%
• kwas foliowy: 76%
• niacynę: 8%
• witaminę B2: 27%
• witaminę B1: 20%
• witaminę B6: 6%
• witaminę B12: 94%
• witaminę C: 60%
• witaminę D: 3%
• wapń: 36%
• jod: 70%
• żelazo: 2%
• magnez: 19%
• potas: 29%
• sód: 16%
• cynk: 11%

Polskie badania z 2015 r. pokazały, że wartość energetyczna mleka rośnie z czasem i jest wyższa po pierwszym roku życia dziecka niż w pierwszych 12 miesiącach. Oznacza to, że mleko matki może cały czas być znaczącym składnikiem diety dziecka¹⁰.

Potwierdzają to najnowsze doniesienia z 2018 roku.

Jak wynika z prowadzonego w Polsce badania, po osiemnastu miesiącach karmienia piersią ilość tłuszczów i białek w mleku mamy zaczyna rosnąć. Spada za to udział węglowodanów. Po drugim roku życia dziecka w mleku mamy ilość tych składników jest już stabilna i pozostaje niezmienna.
Mimo że dzieci, które mają od 2 do 4 lat, już konsumują mniej mleka mamy niż dzieci przed 23 miesiącem życia, to nadal mleko mamy może być dla nich istotnym składnikiem diety i dostarczać im dużą dawkę energii¹¹.

Okazuje się, że mleko matki po dwóch latach laktacji zawiera stężenie białek, które jest średnio dwa i pół raza większe niż zwykłe mleko matki i standardowe mleko matki dawczyni banku mleka. Całkowite stężenie białka, a także zawartość lizozymu, laktoferyny i IgA wzrastała w drugim roku po porodzie¹².

Pamiętajcie, że z wyżej wymienionych powodów warto dbać o jakość tłuszczów w naszej diecie, bo o ile ilość tłuszczów w mleku jest niewrażliwa na to, co jemy, o tyle ich jakość już tak! Więcej przeczytacie TUTAJ.

No i warto też pamiętać, że im dłużej karmicie piersią, tym mniejsze jest:

• ryzyko zachorowania na nowotwór piersi
• ryzyko powikłań nowotworu piersi – zgonu i nawrotów
• ryzyko zachorowania na nowotwór jajnika
• ryzyko zachorowania na nowotwór tarczycy
• ryzyko zachorowania na nowotwór trzonu macicy
• ryzyko zachorowania na nadciśnienie tętnicze
• ryzyko pojawienia się problemów z układem krążenia
• ryzyko wystąpienia udaru
• ryzyko pojawienia się cukrzycy typu II

u kobiety.

A wkrótce opowiem o kolejnych polskich badaniach dot. długiego karmienia piersią, ale trochę z innej strony!

korekta:AD VERBA

1. Martin C.R., Ling P.-R., Blackburn G.L. Review of Infant Feeding: Key Features of Breast Milk and Infant Formula. Nutrients [Internet]. 11 maja 2016 [cytowane 2 stycznia 2019];8(5). Dostępne na: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4882692/
2. https://www.thoughtco.com/how-much-of-your-body-is-water-609406
3. https://www.hafija.pl/2017/03/to-mowisz-ze-te-wytyczne-to-niby-dla-kogo-sa.html
4. https://www.hafija.pl/2015/03/woda-sama-woda.html
5. https://www.hafija.pl/2012/10/karmienie-piersia-jest-dla-leniwych.html
6. Nutrition During Lactation [Internet]. Washington, D.C.: National Academies Press, 1991 [cytowane 2 stycznia 2019]. Dostępne na: https://www.nap.edu/catalog/1577
7. Mandel D., Lubetzky R., Dollberg S., Barak S., Mimouni F.B. Fat and Energy Contents of Expressed Human Breast Milk in Prolonged Lactation. Pediatrics. 1 września 2005;116(3):e432–5.
8. Perrin M.T., Fogleman A.D., Newburg D.S., Allen J.C. A longitudinal study of human milk composition in the second year postpartum: implications for human milk banking: Human milk composition in second year postpartum. Maternal & Child Nutrition. styczeń 2017;13(1):e12239.
9. Dewey K.G. PhD. Nutrition, growth, and complementary feeding of the breastfed infant. Pediatric Clinics of North America, 1 lutego 2001.
10. Bernatowicz-Łojko U., Sinkiewicz-Darol E., Wesołowska A.Macronutrient and energy contents of expressed human milk in the Polish population in prolonged lactation.
11. Czosnykowska-Łukacka M., Królak-Olejnik B., Orczyk-Pawiłowicz M. Breast Milk Macronutrient Components in Prolonged Lactation. Nutrients. 3 grudnia 2018;10(12):1893.
12. Verd S., Ginovart G., Calvo J., Ponce-Taylor J., Gaya A. Variation in the Protein Composition of Human Milk during Extended Lactation: A Narrative Review. Nutrients (2018), 10(8), 1124. doi:10.3390/nu10081124.