Palenie papierosów i e-papierosów w czasie karmienia piersią

Być może szukasz informacji o tym, jak palenie papierosów wpływa na karmienie piersią i jak bezpiecznie rozstać się z nałogiem. Należy zacząć od tego, że okres ciąży i karmienie piersią to dobry moment, żeby rzucić palenie na stałe albo przynajmniej na dłużej. Jeżeli natomiast mama nie może powstrzymać się przed paleniem, to może kontynuować karmienie pod warunkiem zminimalizowania liczby wypalanych papierosów do absolutnego minimum. Nie trzeba odstawiać dziecka od piersi w takiej sytuacji. Karmienie piersią nadal jest korzystniejsze dla zdrowia mamy i zdrowia dziecka niż palenie papierosów i karmienie sztuczne.

WPIS AKTUALNY 2025

Niestety po ciąży, w której mamy rzucają palenie, część mam wraca do nałogu – dane mówią nawet o 10% mam. ¹

Według polskich rekomendacji z 2023 roku:

Nikotynizm u matki nie stanowi przeciwwskazania do karmienia piersią. Należy jednak pamiętać, że substancje chemiczne zawarte w dymie tytoniowym przenikają do pokarmu kobiecego, a ich stężenie w nim jest zależne m.in. od intensywności palenia. Wykazano, że wypalenie ok. 1-2 szt. papierosów tuż przed karmieniem dziecka zwiększa 10-krotnie stężenie nikotyny w mleku kobiecym. Ponadto zaobserwowano, że palenie tytoniu prowadzi do zmniejszonej ilości produkowanego pokarmu o ok. 250-300 ml/dobę, co może stanowić nawet 30% całkowitej dobowej produkcji.

(…)

Wśród dzieci kobiet, które palą papierosy podczas karmienia piersią, częstość występowania ostrych chorób układu oddechowego jest mniejsza w porównaniu z niemowlętami matek palących, które karmią mieszanką. Wydaje się, że karmienie piersią i palenie papierosów przez matkę karmiącą jest mniej szkodliwe для dziecka niż palenie i karmienie mieszanką. Dlatego Amerykańska Akademia Pediatrii (American Academy of Pediatrics, AAP) uznała już ponad 20 lat temu, że nikotyna nie należy do substancji bezwzględnie przeciwwskazanych podczas karmienia piersią. ²

Mamy stosujące tytoń – w jakiejkolwiek formie – rzadziej karmią piersią swoje dzieci. Nikotyna – alkaloid tytoniu – łatwo przenika do mleka i jej ilość w mleku może być znacząca. Kotynina – metabolit nikotyny – ma okres półtrwania ok. 20 godzin i jest wykrywana w ludzkim organizmie wiele dni po paleniu – nawet do tygodnia.

W mleku matek palaczek pojawiają się następujące substancje: ³

• Nikotyna
• Kotynina
• Kadm
• Rtęć
• Ołów
• Inne metale ciężkie

Obniżona jest zawartość składników odżywczych:

• Białko
• Witaminy A, C i E
• Inne przeciwutleniacze
• Kwasy tłuszczowe – szczególnie OMEGA 3

Vaping także naraża dziecko na związki rakotwórcze, choć w mniejszych ilościach niż dym z klasycznych papierosów⁴:

Związki karbonylowe:

• Formaldehyd
• Aldehyd octowy
• Akroleina
• Metylobenzaldehyd

Lotne związki organiczne:

• Toluen
• Ksylen

Nitrozoaminy swoiste dla tytoniu:

• NNN (N-nitrozonornikotyna)
• NNK (keton nitrozoaminowy pochodny nikotyny)

Metale ciężkie:

• Kadm
• Nikiel
• Ołów

Mleko palaczek ma niższą wartość odżywczą niż mleko mam niepalących, jednak nadal korzystniej jest karmić piersią, niż nie karmić.

Papierosy elektroniczne nie są bezpiecznym zamiennikiem papierosów tradycyjnych w czasie laktacji. Brak jest podstaw naukowych do twierdzenia, że sprzyjają one rzuceniu palenia a ponadto mogą zawierać inne substancje niekorzystne dla dziecka.

Papierosy zawierają ponad 4000 substancji toksycznych, z których 40 jest znanymi substancjami kancerogennymi.⁵

Najwyższy poziom nikotyny w mleku pojawia się po około godzinie od zapalenia papierosa i potem powoli spada. Szkodliwość palenia w czasie laktacji zależy od liczby wypalanych papierosów oraz od tego, po jakim czasie od wypalenia papierosa mama karmi piersią.

Nie bez znaczenia jest też higiena – czy mama myje ręce, twarz i zęby po paleniu, czy przebiera się przed karmieniem po wypaleniu papierosa, czy osłania włosy w czasie palenia, czy pali w zamkniętym pomieszczeniu.

Po spożyciu mleka z nikotyną przez dziecko wątroba malucha metabolizuje ją do kotyniny, a ta jest wykrywalna w moczu niemowlęcia.

Palenie obniża stężenie kluczowych składników odżywczych, w tym lipidów (tłuszczów, zwłaszcza kwasów omega-3), białek oraz jodu. Negatywny wpływ papierosów na mleko może być czynnikiem ryzyka niskiej masy ciała, problemów z rozwojem mózgu, wzroku oraz zaburzeń poznawczych i motorycznych. Niedobór jodu dodatkowo może powodować problemy z tarczycą, zaburzenia snu i negatywny wpływ na funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Ponadto mleko palaczek ma słabsze właściwości antyoksydacyjne i zapewnia gorszą ochronę immunologiczną, co zwiększa podatność dziecka na choroby.⁶

Dym tytoniowy z palenia lub palenia biernego zmienia smak mleka, a co za tym idzie, dziecko może nie chcieć pić mleka, mogą pojawić się objawy strajku laktacyjnego. Palenie wpływa także na komórki gruczołu, co może skutkować zmniejszoną produkcją mleka.

Palenie zmniejsza też ilość prolaktyny w układzie krążenia mamy i zmniejsza stymulację gruczołu, a co za tym idzie, wpływa na ilość produkowanego mleka. Spadek prolaktyny obserwowany jest także u biernych palaczek.

Palenie przez mamę papierosów, w porównaniu z matkami karmiącymi niepalącymi, znacznie redukuje ochronę, jaką daje karmienie piersią dzieciom w sferze ochrony przed infekcjami układu oddechowego. Dzieci karmione piersią przez palaczki mają wyższe ryzyko zachorowania na schorzenia układu oddechowego i ucha środkowego, ale w przypadku biernego palenia karmienie piersią może redukować to ryzyko.

Nikotyna wpływa niekorzystnie na pracę serca dziecka. Karmienie piersią przez matki palące sprawia, że dzieci mają zaburzony rytm snu i czuwania, śpią krócej i niespokojniej. Karmienie piersią nie zmniejsza ryzyka SIDS w tak istotny sposób u dzieci matek karmiących i palących, jak to jest w przypadku karmienia piersią przez matki niepalące. Ryzyko SIDS zwiększa się, kiedy zarówno mama, jak i ojciec są palaczami.

Niemowlęta matek palących mogą wykazywać zmiany neurobehawioralne, co prowadzi do problemów z prawidłowym chwytaniem brodawki i utrzymaniem ssania, obniżając skuteczność karmienia. W badaniu tylko 57,1% niemowląt palaczek skutecznie ssało pierś w porównaniu do 87,5% niemowląt matek niepalących.⁷

Palenie papierosów wpływa na microRNA w okresie płodowym dziecka – ponieważ w mleku mamy jest duża ilość microRNA, podejrzewa się, że także tutaj zachodzi niekorzystny wpływ nałogu na ekspresję genów.

Jeżeli nie możesz rzucić palenia:

• należy zmniejszyć liczbę wypalanych papierosów do minimum (max. 3-4 sztuki dziennie – najlepiej jak najmniej lub wcale),
• nie wolno palić bezpośrednio przed karmieniem ani w trakcie,
• nie pal w obecności dziecka, nawet na zewnątrz,
• nie pal w domu/mieszkaniu i pomieszczeniach, w których przebywa dziecko,
• nikt nie powinien palić papierosów w obecności dziecka.

Jeżeli chcesz zapalić, to zrób to bezpośrednio po karmieniu. Ponieważ stężenie nikotyny w mleku ludzkim osiąga szczyt po godzinie i zanika po ok. 3 godzinach. To zminimalizuje przekazywanie nikotyny i innych produktów ubocznych dziecku. ⁸

Należy zadbać o zabezpieczenie przed tzw. paleniem z trzeciej ręki. Pozostałości dymu papierosowego pozostają na meblach, tekstyliach, rękach, włosach, ubraniach. Kontakt z tymi przedmiotami również naraża na ekspozycję na substancje szkodliwe. Oznacza to, że nie należy palić w pomieszczeniach, w których przebywa niemowlę, ani w aucie. Nie można karmić ani przytulać dziecka w ubraniu, w którym paliło się papierosy, należy myć ciało i włosy po paleniu, zanim powróci się do opieki nad dzieckiem.

Środowisko domowe powinno być CAŁKOWICIE WOLNE od dymu tytoniowego – zarówno bezpośredniego jak i z trzeciej ręki!

Nie stosuj w zamian papierosów elektronicznych, które nie są lepszą alternatywą. Zalecenia bezpiecznego ich stosowania powinny być takie same jak dla zwykłych papierosów: nie palić w miejscu, gdzie przebywa dziecko, nie palić przy dziecku, dbać o higienę i zmianę odzieży itd. E-papierosy mogą ponadto zawierać inne, potencjalnie wydzielające się do mleka substancje niekorzystne dla zdrowia dziecka.

Z pierwszej ręki wiem, że nie jest łatwo rzucić palenie, ale wiem też, że satysfakcja i korzyści z rezygnacji z nałogu jest ogromna. Jedzenie zaczyna lepiej smakować (wg mnie w ogóle zaczyna smakować), lepiej się oddycha, kaszel jest mniejszy lub znika, możesz pozbyć się zadyszki, Twoje ubrania nie śmierdzą, nie musisz wydawać pieniędzy na papierosy – możesz wydać na coś innego, nikt nie zwróci ci uwagi na przystanku ani na korytarzu że palisz, nie musisz wychodzić w czasie posiłku w restauracji, dbasz o swoje zdrowie, dbasz o środowisko przyrodnicze, dbasz o zdrowie swojego dziecka, masz większą szansę, że będziesz żyć dłużej!

Chcesz rzucić palenie – https://jakrzucicpalenie.pl/ – Skontaktuj się z zespołem Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym telefon 801 108 108

https://nio.gov.pl/poradnia-pomocy-palacym-38 – Poradnia oferuje bezpłatne poradnictwo specjalistyczne dla osób, które chcą rzucić palenie. Wizyta w Poradni nie wymaga skierowania.

1. Harris M, Schiff DM, Saia K, Muftu S, Standish KR, Wachman EM. Academy of Breastfeeding Medicine Clinical Protocol #21: Breastfeeding in the Setting of Substance Use and Substance Use Disorder (Revised 2023). Breastfeed Med. 2023 Oct;18(10):715-733. doi: 10.1089/bfm.2023.29256.abm. PMID: 37856658; PMCID: PMC10775244.
2. Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji – aktualizacja Standardy Medyczne/Pediatria | 2023 DOI:10.17443/SMP2023.20.05
3. https://www.e-lactancia.org/breastfeeding/nicotine-tobacco/synonym/
4. https://www.e-lactancia.org/breastfeeding/electronic-cigarette-e-cigarette-vape-vaping/product/
5. Vlachou M,
   Kyrkou GA, Vivilaki V, Georgakopoulou VE, Katsaounou P, Κapetanaki A, Diamanti
   A. Tobacco Smoke Exposure and Lactation. Cureus. 2024 Nov 13;16(11):e73651. doi: 10.7759/cureus.73651. PMID:
   39677116; PMCID: PMC11645517.
6. Vlachou M, Kyrkou GA,
   Vivilaki V, Georgakopoulou VE, Katsaounou P, Κapetanaki A, Diamanti A. Tobacco
   Smoke Exposure and Lactation. Cureus.
   2024 Nov 13;16(11):e73651. doi: 10.7759/cureus.73651. PMID: 39677116; PMCID:
   PMC11645517.
7. Abnormal neurological soft signs in babies born to smoking mothers were associated with lower breastfeeding for first three months G Bertini, S Elia, S Lori, C Dani First published: 20 February 2019 https://doi.org/10.1111/apa.14762
8. Policy Statement: Breastfeeding and the Use of Human Milk Joan Younger Meek, MD, MS, RD, FAAP, FABM, IBCLC; Lawrence Noble, MD, FAAP, FABM, IBCLC; Section on Breastfeeding Address correspondence to Joan Younger Meek, MD, MS, Florida State University College of Medicine, 250 E. Colonial, Suite 200, Orlando, FL 32801 E-mail: jmeek@fsu.edu Pediatrics (2022) 150 (1): e2022057988. https://doi.org/10.1542/peds.2022-057988