Wsparcie dla mam w czasie depresji poporodowej – karmienie piersią

Jaki ma związek depresja poporodowa z karmieniem piersią? Jakie są czynniki ryzyka i czynniki ochronne przed tą ciężką chorobą?

WPIS AKTUALNY 2025

American Psychological Association – wyodrębniło najczęstsze przyczyny depresji poporodowej¹:

• Zmiana poziomu hormonów po porodzie
• Wcześniejsze doświadczenie depresji lub lęku
• Historia rodzinna depresji lub choroby psychicznej
• Stres związany z opieką nad noworodkiem i radzenie sobie z nowymi zmianami życiowymi
• Posiadanie trudnego dziecka, które płacze więcej niż zwykle, jest trudne do pocieszenia, lub których potrzeby snu i głodu są nieregularne i trudne do przewidzenia
• Posiadanie dziecka z potrzebami specjalnymi (wcześniak, komplikacje medyczne, choroba)
• Pierwsze doświadczenie macierzyństwa, bardzo młode macierzyństwo lub późne macierzyństwo
• Inne stresory emocjonalne, takie jak śmierć bliskiej osoby lub problemy rodzinne
• Problemy finansowe lub zatrudnieniowe
• Izolacja i brak wsparcia społecznego

Depresja poporodowa jest chorobą generowaną zmianami hormonalnymi okresu poporodowego i jest związana z ciążą. Ponieważ w rzadkich i ekstremalnych przypadkach może prowadzić do psychozy, zagrożenia życia dziecka i mamy, to kobiety po porodzie, szczególnie te z grup ryzyka (czyli z istniejącą historią chorób psychicznych, stanów lękowych, mierzących się z wyzwaniami zdrowotnymi dzieci) powinny być pod szczególną opieką.  Metaanaliza czynników ryzyka depresji poporodowej wykazała, że najsilniejszym predykatorem depresji po porodzie są zaburzenie psychiczne przed ciąża. Kobiety, które w przeszłości leczyły się na depresję albo miały ją w trakcie ciąży, są najbardziej narażone na ponowne zachorowanie.²³

Do psychologicznych przyczyn zalicza się również cechy takie jak:

• neurotyzm
• lękowy styl przywiązania,
• niedojrzałe mechanizmy obronne

Inne czyniki ryzyka to:

• Brak wsparcia społecznego, zwłaszcza ze strony partnera i najbliższej rodziny.
• Niski status socjoekonomiczny i niestabilność finansowa.
• Konflikty w związku.
• Nieplanowana ciąża.
• Stresujące wydarzenia życiowe w okresie okołoporodowym.
• Trudne doświadczenia porodowe, takie jak:
  • komplikacje w trakcie porodu,
  • nieplanowane lub nagłe cięcie cesarskie,
  • hospitalizacja noworodka na oddziale intensywnej terapii.

Głównymi symptomami depresji poporodowej są: 

• stale obniżony nastrój, 
• utrata zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności, 
• znaczące zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność), 
• zaburzenia apetytu,
• głębokie zmęczenie i brak energii, 
• trudności z koncentracją i podejmowaniem decyzji.

Charakterystyczne dla depresji są: poczucie winy, beznadziejności i niska samoocena, która koncentruje się wokół roli matki. 

W najcięższych przypadkach mogą pojawić się myśli o samookaleczeniu lub myśli samobójcze, a także, rzadziej, myśli o skrzywdzeniu dziecka

Położna środowiskowa przed porodem i po porodzie ma za zadanie ocenić ryzyko depresji poporodowej u każdej kobiety W ramach tych zadań realizować może ocenę według wystandaryzowanego narzędzia: Edynburska Skala Depresji Poporodowej

Kobieta, której wynik lub obserwacja położnej wskazywać może na objawy depresji powinna być pod natychmiastową opieką:

• lekarza rodzinnego
• lekarza psychiatry

Tak jak przy każdej chorobie należy podjąć leczenie i zaangażować bliskie osoby mamy do opieki nad nią i wsparcia. Leczenie obejmuje farmakoterapię i/lub psychoterapię.

Istnieje bezpieczna farmakoterapia dla mam karmiących piersią.

Przeglądy i metaanalizy z ostatnich lat są spójne w swoich  wynikach, które zauważają że istnieje ochronny związek między karmieniem piersią a zdrowiem psychicznym w okresie poporodowym.

W 2022 roku w meta analizie dotyczącej depresji poporodowej, opublikowanej w Journal of Affective Disorders⁴ z grupą badaną ponad 18 tys. kobiet, zauważono związek karmienia piersią z depresją poporodową:

• Karmienie piersią wiąże się z 14% niższym ryzykiem depresji poporodowej.
• Okres karmienia piersią dłuższy niż 1 miesiąc wiąże się z 37% niższym ryzykiem depresji poporodowej.
• Okres karmienia piersią krótszy niż 1 miesiąc wiązał się z 6% niższym ryzykiem depresji poporodowej.
• Wyłączne karmienie piersią w porównaniu z brakiem karmienia piersią było związane z 53% niższym ryzykiem depresji poporodowej.
• Wyłączne karmienie piersią w porównaniu z karmieniem piersią mieszanym było związane z 8% niższym ryzykiem depresji poporodowej.

W 2022 roku przegląd systematyczny ⁵ pokazał, że kobiety, które nie karmiły wyłącznie piersią, miały o 89% większe ryzyko wystąpienia depresji poporodowej

W 2022 roku metaanaliza z Clinical Nursing Research⁶ pokazała, że kobiety chorujące na depresję w ciąży oraz na depresję po porodzie mają niższe szansę na karmienie piersią, a profesjonalna opieka laktacyjna może pomóc im karmić piersią.

w 2023 roku w polskim badaniu⁷ wykazano, że karmienie piersią, zadowolenie finansowe oraz odpowiednia ilość snu były czynnikami zmniejszającymi ryzyko wystąpienia depresji poporodowej

Opublikowane badanie z Japonii z 2024 roku ⁸ pokazało, że wyłączne karmienie piersią było istotnie związane z grupą niskiego wyniku ryzyka depresji poporodowej. Badanie kochortowe opublikowane w 2024 roku⁹ pokazało, że większa liczba karmień dziennie jest związana z mniejszym ryzykiem depresji poporodowej.

Stres psychiczny matki (postrzegany stres, niepokój i depresja) może upośledzać laktację i wpływać na wyniki karmienia piersią. Mamy karmiące piersią i chorujące na depresję częściej zgłaszają problemy, postrzegają karmienie piersią jako trudne lub winne depresji, co ma źródło w obniżonej samoocenie i niskim poczuciu własnej wartości i własnych umiejętności. Depresja poporodowa jest czynnikiem ryzyka zaprzestania karmienia piersią. Wcześniejsze negatywne doświadczenia z karmieniem piersią mogą być czynnikiem ryzyka dla depresji poporodowej. Brak karmienia piersią może zwiększać ryzyko depresji poporodowej, ale także depresja poporodowa może prowadzić do zmniejszenia częstości i wczesnego zaprzestania karmienia piersią¹⁰¹¹¹²

Opublikowana analiza z 2021 roku, której liczebność wynosiła prawie 30 tysięcy kobiet pokazała, że karmienie piersią jest niskokosztową interwencją, która może zmniejszać ryzyko depresji poporodowej u kobiet i wraz z rosnącą długością karmienia piersią spada ryzyko wystąpienia depresji poporodowej, bez wpływu na wyniki było to jakie intencje dotyczące karmienia miała kobieta¹³.

Nieudane karmienie piersią, brak wsparcia i pomocy w trudnościach jest czynnikiem ryzyka depresji poporodowej, dlatego prewencją depresji jest wsparcie i pomoc w karmieniu piersią, tak żeby było ono udane a nie zaprzestanie karmienia piersią. 

Badania pokazują, że kobiety, które nie lubiły karmienia piersią, miały większe ryzyko rozwoju depresji poporodowej po dwóch miesiącach od porodu¹⁴.  Kobiety, które mają problemy z produkcją pokarmu (pierwotne lub wtórne) są w grupie wyższego ryzyka depresji poporodowej. Stres spowodowany trudnościami w karmieniu piersią może generować problemy z odczuciami bólowymi. Udane karmienie piersią, z drugiej strony, w badaniach nie wykazało zwiększonego ryzyka występowania depresji poporodowej

Problemy z karmieniem piersią i wczesne zakończenie karmienia piersią wykazuje zwiększone ryzyko wystąpienia depresji poporodowej dlatego mamy które chcą karmić piersią powinny być objęte profesjonalną opieką laktacyjną, a kobiety które nie karmią piersią lub którym karmienie piersią nastręcza wielu trudności np. bólu lub stresu, co zwiększa ryzyko depresji poporodowej, powinny być pod uważną opieką położnej i lekarza rodzinnego. 

Nagłe przerwanie karmienia piersią u mamy chorej na depresję może nasilać tzw. weaning depression i powodować dodatkowe epizody spadku nastroju dlatego karmienie piersią u mamy z depresją należy wygaszać spokojnymi etapami.

1. https://www.apa.org/topics/women-girls/postpartum-depression
2. Tambelli, R.; Tosto, S.; Favieri, F. Psychiatric Risk Factors for Postpartum Depression: A Systematic Review. Behav. Sci. 2025, 15, 173. https://doi.org/10.3390/bs15020173
3. Khamidullina, Z.; Marat, A.; Muratbekova, S.; Mustapayeva, N.M.; Chingayeva, G.N.; Shepetov, A.M.; Ibatova, S.S.; Terzic, M.; Aimagambetova, G. Postpartum Depression Epidemiology, Risk Factors, Diagnosis, and Management: An Appraisal of the Current Knowledge and Future Perspectives. J. Clin. Med. 2025, 14, 2418. https://doi.org/10.3390/jcm14072418
4. Association between breastfeeding and postpartum depression: A meta-analysis, Journal of Affective Disorders, Volume 308, 2022, Pages 512-519, ISSN 0165-0327, https://doi.org/10.1016/j.jad.2022.04.091
5. Rasoul Alimi, Elham Azmoude, Maryam Moradi, and Maryam Zamani. The Association of Breastfeeding with a Reduced Risk of Postpartum Depression: A Systematic Review and Meta-Analysis. Breastfeeding Medicine.Apr 2022.290-296.http://doi.org/10.1089/bfm.2021.0183
6. Kim S, Park M, Ahn S. The Impact of Antepartum Depression and Postpartum Depression on Exclusive Breastfeeding: A Systematic Review and Meta-Analysis. Clin Nurs Res. 2022 Jun;31(5):866-880. doi: 10.1177/10547738211053507. Epub 2021 Oct 31. PMID: 34719979.
7. Klein, S., Błażek, M., & Świetlik, D. (2023). Risk and protective factors for postpartum depression among Polish women – a prospective study. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, 45(1). https://doi.org/10.1080/0167482X.2023.2291634
8. Shiga T, Furui T, Morishige KI. Examination of risk factors for high Edinburgh postnatal depression scale scores: a retrospective study at a single university hospital in Japan. Matern Health Neonatol Perinatol. 2024 Mar 4;10(1):6. doi: 10.1186/s40748-024-00176-6. PMID: 38433275; PMCID: PMC10910686.
9. Sivas MC, Ohanoglu Cetinel K, Aykan İİ. The Effect of the Number of Breastfeeding Sessions per Day in the Early Postpartum Period on Postpartum Depression Scores Among Pregnant Women Without Risk Factors for Depression: A Retrospective Cohort Study. Breastfeed Med. 2024 Jan;19(1):47-51. doi: 10.1089/bfm.2023.0193. PMID: 38241125.
10. Hoff CE, Movva N, Rosen Vollmar AK, Pérez-Escamilla R. Impact of Maternal Anxiety on Breastfeeding Outcomes: A Systematic Review. Adv Nutr. 2019 Sep 1;10(5):816-826. doi: 10.1093/advances/nmy132. PMID: 31079143; PMCID: PMC6743815.
11. Nagel EM, Howland MA, Pando C, Stang J, Mason SM, Fields DA, Demerath EW. Maternal Psychological Distress and Lactation and Breastfeeding Outcomes: a Narrative Review. Clin Ther. 2022 Feb;44(2):215-227. doi: 10.1016/j.clinthera.2021.11.007. Epub 2021 Dec 20. PMID: 34937662; PMCID: PMC8960332.
12. Purkiewicz, A.; Regin, K.J.; Mumtaz, W.; Pietrzak-Fiećko, R. Breastfeeding: The Multifaceted Impact on Child Development and Maternal Well-Being. Nutrients 2025, 17, 1326. https://doi.org/10.3390/nu17081326
13. Toledo C, Cianelli R, Villegas Rodriguez N, De Oliveira G, Gattamorta K, Wojnar D, Ojukwu E. The significance of breastfeeding practices on postpartum depression risk. Public Health Nurs. 2022 Jan;39(1):15-23. doi: 10.1111/phn.12969. Epub 2021 Sep 12. PMID: 34510526.
14. Avilla JC, Giugliani C, Bizon AMBL, Martins ACM, Senna AFK, Giugliani ERJ. Association between maternal satisfaction with breastfeeding and postpartum depression symptoms. PLoS One. 2020 Nov 17;15(11):e0242333. doi: 10.1371/journal.pone.0242333. PMID: 33201903; PMCID: PMC7671548.