Czasem dzieciaczkom wyjątkowo spieszy się na świat.
Tak bardzo chcą zobaczyć się z rodzicami, że swoją drogę do wyjścia z brzucha podejmują przedwcześnie, kiedy ich małe ciałka jeszcze nie są gotowe na spotkanie po drugiej stronie ciała mamy.
Taki przedwczesny poród powoduje dużą ilość stresu i zmartwień u rodziców i chyba każda mama, która urodziła kruszynkę o tym wie. Tak naprawdę każda ciężarna może urodzić przedwcześnie swoje dziecko. Warto, więc trochę dowiedzieć się na temat opieki nad wcześniakami. Ja skupię się na aspekcie karmienia piersią, albo karmienia mlekiem mamy, bo te najmniejsze dzieci czasem nie mogą ssać piersi.
Jaki są powody, dla których dzieci rodzą się za wcześnie i z czym to się wiąże?
- Kolejnym czynnikiem ryzyka są narkotyki i alkohol.
- Wiek matki też ma ogromną rolę.Najbardziej narażone na przedwczesny poród są kobiety w wieku poniżej 16 oraz powyżej 38 lat.
- Czasami zawodzi organizm, układ rozrodczy oraz łożysko.Łożysko przodujące, niewydolność łożyska, zwapnienie łożyska, niewydolność szyjki macicy, zatrucie ciążowe, pęknięcie pęcherza płodowego, nadwaga lub niedowaga. Choroby np. toksoplazmoza i cytomegalia też są czynnikiem ryzyka.
- Kobiety w ciąży mogą przedwcześnie urodzić dzieckopod wpływem przeciążenia organizmu lub upadku/wypadku.
- Jeżeli kobieta ma również silne lęki przed ciążą, problemy, które powodują występowanie silnych emocji lub spotka ją traumatyczne wydarzenie (np. śmierć bliskiej osoby) to może także być narażona na poród przed terminem.
- Różnego rodzaju problemy z rozwojem płodutakże mogą sprzyjać wcześniactwu.
- Bliźniaki, trojaczki, czworaczki często pojawiają się na świecie przedwcześnie.
Wcześniaki to dzieci, które przyszły na świat do 36 tygodnia od poczęcia.
- LBW low birth weight – żywe dziecko urodzone z masą poniżej 2500 gram bez względu na wiek ciąży
- VLBW very low birth weight – żywe dziecko urodzone z masą poiżej 1500 g urodzone przed 32 tygodniem ciąży
- VVLBW albo ELBW very very/extremly low birth weight – żywe dziecko urodzone przed 28 tygodniem ciąży z wagą poniżej kilograma
- Small for gestational age – waga dzieci znajdująca się poniżej dziesiątego centyla krzywej wzrostu dziecka i wieku ciąży
Najważniejszą jednak jest kondycja dziecka i dojrzałość organów.
Bywa, że wcześniaki rodzą się w lepszej formie niż donoszony noworodek z problemami.
Nie ma się, co oszukiwać, rodzic dziecka urodzonego przedwcześnie musi liczyć się z licznymi komplikacjami i problemami ze zdrowiem swojego maleńkiego dziecka, które mogą wystąpić. Przede wszystkim chodzi tutaj o rozwój organów wewnętrznych i ich funkcji, który nie został ukończony w łonie mamy.
Najczęstszymi problemami wcześniaków są:
– brak surfaktantu w układzie oddechowym. Surfaktanty na wew. powierzchni pęcherzyków płucnych zmniejszają napięcie powierzchniowe – nie pozwalają na ich zniszczenie w procesie oddychania – przez ich brak płuca wcześniaka nie są gotowe do podjęcia bezpiecznej i pełnej wymiany gazowej. Dzieci urodzone przed terminem cierpią często z tego powodu na odmę opłucnową, dysplazję oskrzelowo-płucną i inne mniej lub bardziej poważne problemy z oddychaniem
-, ponieważ CUN jest także nierozwinięty mogą występować ogólne problemy z regulacją temperatury ciała oddychania, krążenia, przemiany materii lub napięcia mięśniowego. Skutkuje to licznymi bezdechami, częstoskurczami, barykardią – spadkami częstości akcji serca, brakiem utrzymywania stabilnej temperatury ciała, krwotokami w mózgu, zaburzeniom rozwojowym, wodogłowiu.
– system immunologiczny także jest nierozwinięty. O ile donoszony noworodek ma układ immunologiczny bardzo słaby o tyle wcześniaki bardzo często mają odporność zerową i nie otrzymały jeszcze żadnej substancji immunologicznej. Śmiertelnie Grożą im infekcje, martwicowe zapalenie jelit, zapalenie opon mózgowych. Tutaj znów pole do popisu ma mleko matki i jego rola jest bardzo ważna!
– Takie maleństwa bardzo często ma ograniczoną zdolność do ssania i połykania. Trawienie oraz przyjmowanie składników z pokarmu bardzo często są ograniczone. Wytrzymałość żołądka i jelit jest niepełna. Karmienie odbywa się za pomocą sondy lub dojelitowo. Wzrasta zagrożenie zapadnięcia na czerwonkę, ciężkie zaburzenia jelitowe, wahania poziomu cukru we krwi, hipoglikemię.
W Wielkiej Brytanii już od dawna wcześniaki karmione są przede wszystkim mlekiem kobiecym – najczęściej mlekiem maki, zdarza się, że mleko matki nie jest dostępne wtedy, jako kolejne podaje się mleko z BM. Mleko dla wcześniaka wzmacniane są często odzywkami – najlepsze tworzone są z mleka kobiecego, ale są także sztuczne.
Przedwczesne mleko matki jest wyjątkowe, specjalnie dopasowane przez organizm kobiety do potrzeb wcześniaka i ma np. więcej sIgA, żelaza, lizozymu niż siara, a mniej ciężkiej dla wcześniaka laktozy. Pokarm matki i wchłanianie są znacznie lepsze niż pokarmu sztucznego. Mleko matki zawiera lipazę, która sprawia, że tłuszcz jest lepiej przyswajalny i trawiony. Przeciwciała z mleka matki są wyjątkowo ważne gdyż wcześniaki nie mają praktycznie żadnej odporności na wirusy, bakterie i inne zagrożenia. Długołańcuchowe WKT z mleka matki pozwalają na szybszy rozwój niewykształconych do końca układów i organów szczególnie – siatkówki oka i CUN. Dodatkowo hormony z mleka matki pozwalają na lepsze dojrzewanie układów. Często odciąganie mleka jest dla mamy pocieszeniem i odgania poczucie bezradności wobec niekiedy dużego wcześniactwa dziecka.
Wcześniaki nie potrafią ssać przed 32-35 tygodniem ciąży. Oznacza to, że czasem trzeba doczekać do tego czasu zanim dostawi się dziecko do piersi. Wiele źródeł podaje, że próby ssania można i warto rozpoczynać wcześniej, co pozwala na wyjątkowy kontakt dziecka z matką i jednocześnie pozwala na szybszy rozwój dziecka, które bezwzględnie potrzebuje bliskości rodzica. Dziecko urodzone przed terminem szybciej męczy się ssaniem, bo brakuje mu tkanki tłuszczowej oraz rozwój ust i buzi jest niepełny. Dziecko często stopuje, gubi sutek, szuka znowu – nakładki na piersi pomagają w utrzymaniu cycusia w ustach dziecka.
Ogromna rolę ma tutaj kangurowanie niemowląt
Które z moich obserwacji jest często niedoceniane i często spotykam się z opowieściami kobiet, które swoje wcześniaki oglądały zza szybki.
Mamy nie mogą kangurować, nie pozwala się im wyjąć dziecka z inkubatora, dotykać, trzymać na piersi – ogranicza się kontakt fizyczny, który dziecku daje poczucie, bezpieczeństwa, ciepło mamy, zabiera się dotyk, który stymuluje rozwój emocjonalny i fizyczny. Nie wspiera się matek w dostarczaniu mleka swojego dla dziecka a ono przecież jest wtedy dla niego najlepsze. Często mamy wcześniaków borykają się z problemami z KP i wynikiem tego nie karmią dziecka swoim mlekiem, ani piersią. Jest to smutne, bo wiele mam przygotowanych na KP i zaskoczonych przedwczesnym porodem traci szanse na normalne karmienie piersią dziecka z powodu podawania dziecku butelki w szpitalu, braku dostępu do dziecka, zaniechaniu kangurowania w szpitalu, oddzieleniu matki od dziecka.
Wcześniaki niekarmione piersią mają o wiele większe ryzyko uszkodzenia jelita i zapadania na MZJ
(https://pl.wikipedia.org/wiki/Martwicze_zapalenie_jelit) spowodowane jest to przenikaniem przez tkanki składników pochodzenia innogatunkowego i sztucznego. W wielu krajach wcześniaki o masie poniżej 1500 g dostają pokarm wzmacniany odzywką. Nie wiem jak w PL, ale na świecie podstawowym standardem jest podawanie wzmacniaczy produkowanych z mleka kobiecego w pierwszej kolejności.
Odciąganie własnego mleka dla dziecka może być stresujące, bo nie ma tego mleka dużo .
Jeżeli dla urodzonego o czasie dziecka ilość w pierwszych dniach to ok 1, 2, 3 łyżeczki deserowe na karmienie tak u wcześniaków bywa jeszcze mniej – nie szkodzi, mleka nie będzie z początku dużo – ważne żeby było. Jeżeli karmienie odbywa się np. przez nosek to najlepiej mleko do jedzenia odciągać bezpośrednio przed podaniem – takie jest najlepsze.
W początkowym okresie karmienia zawsze ilość pokarmu odciąganego stanowi bazę wyjściową do ilości mleka w przyszłości. Zbudowanie odpowiedniego systemu produkcji mleka w piersi poprzez odciąganie jest bardzo ważne dla przyszłego karmienia. U mam wcześniaków zdarzają się luki w zapasach mleka. Jest to często spowodowane po prostu stresem. Dlatego należy każdą ilość ekstra odciągniętego pokarmu mrozić dla dziecka na okazje takiej luki.
Po zakończeniu karmienia sondą ważne jest jak najszybsze przejście na pierś.
Wcześniaki mają zaburzony odruch koordynacji ze sobą ssania, oddychania, połykania. Butelka nie wspomaga jej rozwoju – dziecko częściej może ulewać, zachłystywać się i łykać powietrze. Dobrze jest trenować z dzieckiem ssanie np. zaraz po odciągnięciu pokarmu, kiedy wypływ mleka jest powolny i dziecko nie musi walczyć z ciśnieniem w kanalikach.
Dzieci kangurowane bardzo często same inicjują ssanie wcześniej niż dzieci inkubowane.
Wcześniaki są wrażliwe. Nie lubią hałasu, ostrego światła, nagłych ruchów i zmian – łatwo się rozpraszają przy karmieniu i są niezwykle delikatne. Warto mieć na uwadze podczas przystawiania do piersi to, aby warunki panujące wokół były bardziej niż przyjazne, spokojne, ciepłe. Wcześniakom częściej trzeba przypominać o karmieniu.
Karmienie piersią wcześniaka jest trudniejsze niż donoszonego zdrowego dzieciaczka. Dzieci szybciej się męczą, gorzej ssą, nie mają siły żeby zjeść „do końca”. Kangurowanie, jak najczęstsze odciąganie pokarmu (przynajmniej osiem razy na dobę), systemy wspomagania KP (np. Medela), karmienie sondą w czasie, kiedy dziecko cmoka przy cycusiu (wspomaga kojarzenie głód-pierś-pokarm) to wszystko może pomóc mamie i dziecku.
Wcześniaki bywają bardziej płaczliwe, niespokojne. Karmienie piersią wcześniaka to wymagająca praca. Obecność matki przy dziecku jest dla wcześniaków szczególnie istotna.
Osobiście jestem zszokowana, że często jest ona na oddziałach ograniczana i jeszcze bardziej zszokowana, że matki wracają do domu zostawiając swoje dziecko w szpitalu. Nie wyobrażam sobie zostawić teraz syna samego na oddziale a co dopiero takiego wcześniaka, który potrzebuje mamy. Dziecko przecież zna głos, zapach, rytm bicia serca mamy – to jest mu potrzebne jak powietrze. Każda mama powinna być dumna z tego, że sama jej obecność jest dla dziecka najwyższym darem, nie powinnyśmy się tego wstydzić ani od tego odcinać. Niestety posiadanie wcześniaka jest zaskoczeniem, mamy nie są przygotowane na to, co może je spotkać i często po prostu poddają się procedurom – np. rozdzielenia zupełnie niepotrzebnie.
Dzieci przy matce stabilizują się szybciej niż dzieci w inkubatorze
Wiem, że to oczywiście zależy od stopnia wcześniactwa i tego, co się dzieje z organizmem dziecka. Polityka szpitali, co do kontaktu skóra do skóry z wcześniakami jest różna – różna jest nawet, jeżeli chodzi o dzieci donoszone – ja liczę, że będzie się to zmieniać na lepsze.
Metoda kangurowania została po raz pierwszy zastosowana w 1970 r. w Bogocie
Na oddziale położniczym nie było inkubatorów i wcześniaki kładziono matkom na piersi i otulano. Takie działanie sprawiało, że rozwój dzieciaczków przebiegał lepiej niż w inkubatorze. Liczba zgonów dzieci drastycznie spadła.
Obecnie kangurowanie jest uważane za jeden z najważniejszych kroków naprzód w postępowaniu z noworodkiem, jakie poczyniono w XX w. Kangurowanie jest uważane za normę biologiczną zarówno dla wcześniaków jak i dzieci urodzonych o czasie.
U kangurowanych dzieci szybciej stabilizuje się ich stan zdrowotny
Rytm serca, oddech dopasowują się do matki, bezdech zdarza się rzadziej i krócej trwa, oddech matki stymuluje oddech dziecka, ciepłota, waga, sen, poprawiała laktacja, matki produkowały więcej mleka, dzieci szybciej przybierały nawadze i ryzyko problemów zdrowotnych zw. z wcześniactwem malało. Kangurować można już dzieci o wadze 700g. Kangurować może zarówno mama jak i tata.
Ciało matki i dziecka reagują na siebie zwiększając i zmniejszając temperaturę. Obecność matki skóra do skóry i kangurowanie lepiej podtrzymują stabilną temperaturę wcześniaka niż inkubator. Kontakt ten jest także ochroną przed infekcjami i alergiami w przyszłości – sam kontakt! System immunologiczny rozwija się lepiej. Metoda kangurowania nie ma ŻADNYCH złych stron ani minusów.
Zdaję sobie sprawę, że jak każdy człowiek jest inny tak każdy wcześniak tak samo.
Każdy przypadek indywidualny. Warto poczytać trochę o wcześniakach, jako, że może to spotkać każdą mamę, a powodów może być wiele zależnych i niezależnych od nas.
Jeżeli jesteśmy zdecydowane na karmienie naturalne to wiedzmy, że można i trzeba karmić wcześniaki swoim mlekiem – jest to dla nich najlepszy pokarm (z reszta jak dla każdego dziecka). Znam mamy wcześniaków, które urodziły się przed czasem. Obie nie były świadome tego, że mogą i jak mogą podawać dzieciom swój pokarm. Nikt nie otoczył ich specjalną opieką, nikt się nimi specjalnie nie przejmował. Obie wypisane do domu przed dziećmi – obu „kazano” zostawić dzieci w szpitalu same.
Dlaczego?
Dlaczego mama nie może zostać ze swoim nowonarodzonym – nawet tym najmniejszym – dzieckiem? Czy nie powinna mieć takiego prawa, a szpital obowiązku przyjąć pod swym dachem obydwoje?!
Zaskakujące…
Literatura:
Shiela Kitzinger Karmienie piersią
Shiela Kitzinger Kryzys narodzin
Praca zbiorowa pod red. Agnieszka Szlagatys-Sidorkiewicz Mleko kobiece aktualny stan wiedzy
Hannah Lothrop Sztuka karmienia piersią
Karin Muss Karmienie piersią- poradnictwo i promocja
La Leche League The womanly art of breastfeeding
Claude Didierjean-Jouveau Droga mleczna
Gabrielle Palmer Polityka karmienia piersią Ideologia, biznes i szemrane interesy
Post ten nie zastąpi porady lekarskiej i profesjonalnej porady laktacyjnej. W razie wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub doradcą laktacyjnym.
Komentarze