Karmienie piersią i padaczka
Padaczka to choroba neurologiczna. Jej przyczyny często bywają nieuchwytne i nie są możliwe do jednoznacznego określenia. W Polsce ok. 400 tys. osób choruje na padaczkę. 1
Objawem padaczki są napady o różnym przebiegu. Mogą one być związane z utratą świadomości i kontroli nad własnym ciałem.
Padaczkę kontroluje się głównie farmakologicznie przy zastosowaniu leków zapobiegających wystąpieniu napadów. Dawkowanie i leczenie ustala lekarz prowadzący – neurolog. Często leczenie w celu opanowania napadów wymaga zastosowania więcej niż jednej substancji leczniczej.
Zdarzają się też przypadki padaczki lekoopornej i wtedy stosuje się leczenie chirurgiczne i specjalną dietę ketogenną. W czasie karmienia piersią dieta keto nie jest polecana.
Drgawki i ich kontrolowanie lekami jest zależne od tego, z jakim rodzajem ataku mamy do czynienia. ILAE (International League Against Epilepsy) wprowadziło następujący podział ataków padaczkowych.
Drgawki podzielone są ze względu na źródło występowania, czyli to:
- w którym punkcie mózgu się zaczynają
- czy świadomość osoby doświadczającej ataku jest zachowana
- czy napady drgawkowe obejmują inne objawy, takie jak zaburzenia motoryczne
Oraz na:
Drgawki o ogniskowym początku, które zaczynają się i dotyczą jedynie jednego obszaru w mózgu. Mogą nie wpływać na świadomość osoby, której dotyczą, lub częściowo wpływać. Czasem mogą zmieniać się w drgawki obustronne toniczno-kloniczne, obejmujące obie części mózgu.
Drgawki o uogólnionym początku, które zaczynają się i obejmują obie półkule mózgu. Należą do nich drgawki toniczno-kloniczne, kloniczne, toniczne i atoniczne, miokloniczne, napady nieobecności, typowe i atypowe nieobecności.
Drgawki o nieznanym początku, co do których nie można być pewnym ani ustalić dokładnie, gdzie się zaczynają i jakiego obszaru mózgu dotyczą.
Kobiety cierpiące na epilepsję mogą karmić piersią 2 34 5
Jest to zdrowe zarówno dla nich, jak i dla dziecka. Rekomenduje się karmienie zgodnie z wytycznymi WHO. Badania nie wykazują, że dzieci karmione piersią przez mamy z leczoną epilepsją mają problemy rozwojowe czy zdrowotne.
6Stężenia leków przeciwpadaczkowych w próbkach krwi niemowląt karmionych piersią były znacznie niższe niż stężenia we krwi matki. Biorąc pod uwagę dobrze znane korzyści płynące z karmienia piersią oraz wcześniejsze badania, które nie wykazały występowania objawów chorobowych, gdy matka otrzymywała leki przeciwpadaczkowe, odkrycia te wspierają karmienie piersią niemowląt przez matki z padaczką, które stosują leki przeciwpadaczkowe.
7„Wszelkie niepożądane skutki dotyczące rozwoju dziecka, spowodowane ekspozycją na leki stosowane w padaczce w czasie laktacji, pozostają czysto teoretyczne, w przeciwieństwie do wielu dobrze udokumentowanych korzyści karmienie piersią.”
Jeżeli kobieta przyjmowała leki w ciąży, to już na etapie prenatalnym dziecko miało styczność z substancjami leczniczymi. Karmienie piersią może też być elementem powolnego „schodzenia” z leku niemowlęcia, które otrzymywało lek przez łożysko. U niektórych dzieci niekarmionych piersią można zaobserwować syndrom odstawienia od leku, a czasem nawet drgawki spowodowane nagłym odstawieniem. 89
Epilepsy foundation na swojej stronie 10informuje, że Amerykańska Akademia Neurologii i Amerykańska Akademia Pediatrii zalecają karmienie piersią kobietom z padaczką przyjmującym leki przeciwpadaczkowe lub leki przeciwpadaczkowe. Podczas karmienia piersią dziecko będzie podlegało ekspozycji na leki przeciwpadaczkowe w różnych stężeniach. Zwykle są to niewielkie ilości w zależności od leku. Ilość leku obecnego w mleku matki jest mniejsza niż ilość, którą dziecko otrzymywało podczas ciąży. Nadal potrzebne są badania na większą skalę, aby lepiej zrozumieć przenikanie leków do mleka matki i metabolizm u niemowląt. W przypadku niektórych leków mamy powinny zachować ostrożność i ściśle monitorować poziom czujności, senność, przyrosty masy ciała, zmiany lub problemy rozwojowe.
AKTUALIZACJA SIERPIEŃ 2022
Substancje stosowane w czasie leczenia to:
- Acetazolamid – uważany jest za bezpieczny w czasie karmienia piersią. W niskich ilościach pojawia się w mleku matki. L2 wg Halea, Very Low Risk wg e-lactancia 11
- Karbamazepina – uważana za bezpieczna w czasie karmienia piersią. Przenika do mleka kobiecego (około 25% do 60% stężenia w osoczu). U niektórych dzieci wystąpiły działania niepożądane. Korzyści z jej stosowania muszą przewyższać ryzyko dla dziecka. Zaleca się monitorowanie stanu zdrowia dziecka.
L2 wg Halea, Very Low Risk wg e-lactancia 12 - Klobazam – niekiedy uważany za przeciwwskazany w czasie laktacji. Koniecznie stosowany powinien być pod kontrolą lekarza. Przy stosowaniu tego leku nie należy spać z dzieckiem. Krótkie stosowanie może być bezpieczne, długie może powodować skutki uboczne u dziecka. Raczej rekomendowane stosowanie alternatywy, L3 wg Halea, Low risk wg e-lactancia 13
- Klonazepam – WHO uważa ten lek za kompatybilny z karmieniem piersią. Nie powinno stosować się go u mam wcześniaków i noworodków. Nie powinno się spać z dzieckiem, przyjmując ten lek. Przy wysokich dawkach może powodować skutki ubocze. Wymagane monitorowanie dziecka. L3 wg Hale’a, very low risk wg. e-lactancia, 14
- Eslicarbazepine Acetate– prawdopodobnie kompatybilny z karmieniem piersią. Ze względu na umiarkowane wiązanie białek i niską masę cząsteczkową prawdopodobny jest transfer do mleka. Nie ma danych na temat skutków ubocznych jego stosowania. Preferowane są bezpieczniejsze znane alternatywy. L3 wg Halea, Low risk wg e-lactacnia 15
- Etosuksymid – niektóre źródła mówią o wysokim ryzyku działań niepożądanych dla dziecka. iIość substnacji, którą dostaje niemowlę jest znacząca. Opisano kilka przypadków sedacji, nadpobudliwości i słabego ssania. Wysoki RID (31.4% – 73.5% – leki bezpieczne są do ok. 10%) Wskazane monitorowanie dziecka. L4 wg Hale’a, High risk wg e-lactancia, 16
- Gabapentyna – uważana za kompatybilna z karmieniem piersią. Powinno się monitorować dziecko. Jest wydzielany do mleka matki w ilości nieistotnej klinicznie. L2 wg Hale’a, Very low risk wg e-lactnacia 17
- Lakozamid – Ma dość wysoki RID (13.8% – 22.74%) ale niektóre źródła podają, że w wypadku tej substancji można czasem nie brać tej wartości pod uwagę. Ze względu na małą masę cząsteczkową i niski poziom wiązania białek w mleku może być znaczny. Działanie w czasie laktacji na dziecko opiera się na Case studies. Nie zaobserwowano problemów z rozwojem somatycznym ani psychomotorycznym w omawianych przypadkach. Rekomenduje się stosowanie bezpieczniejszych zmienników, L3 wg Hale’a. Low risk wg e-lactancia 18
- Lamotrygina – Dzieci mam przyjmujących tę substancję powinny być uważnie monitorowane. Stosowanie lamotryginy u matek karmiących piersią powoduje znaczne stężenia w osoczu u niektórych niemowląt karmionych piersią, chociaż w większości przypadków nie są one wystarczająco wysokie, aby powodować działania niepożądane. RID jest dość wysoki: 9.2% – 18.27% W niektórych badaniach krótko- i długoterminowych nie zaobserwowano żadnych skutków ubocznych ani zmian w rozwoju fizycznym i neurologicznym u niemowląt, których matki były leczone lamotryginą.L2 wg Halea, Low risk wg e-lactancia 19
- Levetiracetam – uważany za lek niskiego ryzyka w czasie laktacji. Raczej nie powoduje skutków ubocznych u dzieci karmionych piersią. Istnieją doniesienia o możliwości wpływu negatywnego na produkcję mleka. W mleku pojawia się raczej w niskich ilościach. L2 wg Halea, Low risk wg e-lactancia 20
- Nitrazepam – niskie dawki mogą być kompatybilne z karmieniem piersią. W mleku pojawia się w nieznaczących klinicznie ilościach. Nie powinno się spać z dzieckiem po zażyciu tego leku. L2 wg Halea, Low risk wg e-lactancia 21
- Okskarbazepina – w mleku pojawia się w niskiej, nieznaczącej ilości, uważana jest za lek niskiego ryzyka i nie powinna dawać skutków ubocznych. Powinno się monitorować dziecko. W znanych badaniach autorzy nie zgłosili żadnych skutków ubocznych u noworodków L3 wg Hale’a, Very low risk wg e-lactnacia 22
- Perampanel – lek nie do końca poznany w kontekście laktacji. Może pojawiać się w mleku w wysokich stężeniach. Powinno stosować się bezpieczniejszą alternatywę. Jeśli perampanel jest wymagany do leczenia mamy, niekoniecznie jest to powodem do zaprzestania karmienia piersią, ale należy monitorować niemowlę pod kątem senności, pobudzenia, odpowiedniego przyrostu masy ciała i kamieni milowych w rozwoju, zwłaszcza u młodszych niemowląt karmionych wyłącznie piersią oraz przy stosowaniu kombinacji leków. L4 wg Hale’a, Low risk wg e-lactancia.2324
- Piracetam – lek o niskiej skuteczności terapeutycznej, niepoznany w kontekście laktacji, powinno się stosować inne alternatywy. Bark u Hale’a, Low risk wg e-lactancia. 25
- Fenobarbital – przenikanie tego leku do mleka jest różne. Mogą pojawić się skutki uboczne. Jest to lek niepolecany w laktacji. Niekiedy uważany jest za lek kompatybilny, ale ze względu na ryzyko akumulacji raczej wybierać należy alternatywę. Ma wysoki RID (24%), Po odstawieniu leku można spodziewać się wystąpienia objawów odstawienia, takich jak roztrzęsienie, drażliwość, płacz, pocenie się. L4 wg Hale’a, Low risk wg e-lactancia. 26
- Fenytoina – do mleka wydziela się w nieznaczących ilościach, uważa się ją za lek niskiego ryzyka. W badaniach nie pojawiły się żadne problemy kliniczne i problemy z długoterminowym rozwojem psychomotorycznym niemowląt, których matki otrzymały tą substancję. Zespół odstawienia z nadpobudliwością w badaniu pojawił się po nagłym zaprzestaniu karmienia piersią. Wymaga monitorowania dziecka. L2 wg Hale’a, Very low risk wg e-lactnacia 27
- Pregabalina – prawdopodobnie bezpieczna, wydziela się do mleka w nieznaczących ilościach, istnieją bezpieczniejsze zamienniki. Powinno się monitorować dziecko. L3 wg Hale’a. Low risk wg e-lactancia. 28
- Prymidon – Wymaga ścisłego monitorowania niemowlęcia. Uważany jest niekiedy za kompatybilny z laktacją, ale może się akumulować, więc raczej polecana jest alternatywa. Ocena pod kątem sedacji, bezdechu, trudności w karmieniu u noworodków. Prawdopodobna jest hipoprotrombinemia. L4 wg Hale’a, Low risk wg e-lactancia. 29
- Rufinamid – brak szczegółowych informacji na temat jego stosowania w laktacji. Raczej powinno się stosować alternatywę 30
- Kwas walproinowy – w mleku pojawia się w nieznaczących ilościach, uważany za kompatybilny z karmieniem piersią, jednak istnieją doniesienia o przypadku plamicy małopłytkowej u niemowlęcia. Przyczyną mógł być kwas walproinowy; jednak nie można było wykluczyć choroby wirusowej. Dlatego, jeśli jest to klinicznie wskazane, niemowlę może wymagać monitorowania zmian w wątrobie i płytkach krwi. L4 wg Hale’a, Very Low risk wg e-lactancia. 31
- Tiagabina – nie do końca poznane działanie w czasie karmienia piersią. Poleca się wybranie bezpieczniejszych alternatyw. Może być stosowany u kobiet karmiących piersią tylko wtedy, gdy korzyści wyraźnie przewyższają ryzyko. L3 wg Hale’a, Low risk wg e-lactancia.32
- Topiramat – Dawka topiramatu w mleku matki powoduje subterapeutyczne stężenia w osoczu u niemowląt. Nie ma opublikowanych badań oceniających długoterminowe wyniki neurorozwojowe niemowląt narażonych na topiramat w okresie laktacji. Odnotowane prawdopodobnie powiązany przypadek zapalenia żołądka i jelitWysoki RID: 24.68% – 55.65% L3 wg Hale’a, Very Low risk wg e-lactancia. 33
- Wigabatryna – uważany za bezpieczny w czasie laktacji. Wydziela się do mleka w nieznaczących ilościach jest mało prawdopodobne, aby miała znaczenie kliniczne u niemowląt karmionych piersią. Niska biodostępność po podaniu doustnym powoduje, że przejście z mleka matki do osocza niemowlęcia jest utrudnione, z wyjątkiem wcześniaków i noworodków, które mogą wykazywać wyższe wchłanianie jelitowe z powodu zwiększonej przepuszczalności. Nie powinna dawać skutków ubocznych u dziecka. Powinno się monitorować dziecko. L3 wg Hale’a, Very Low risk wg e-lactancia. 34
- Zonisamid – wydziela się do mleka w znaczących ilościach. Nie poleca się go i zaleca rozważenie innej alternatywy. Podczas stosowania tego leku zaleca się znaczną ostrożność, ponieważ u starszych dzieci odnotowano szereg działań niepożądanych u dzieci, takich jak senność, anoreksja i ciężkie wysypki skórne. Wysoki RID: 28.88% – 44.1%, Powinno się monitorować dziecko. L4 wg Hale’a, Low risk wg e-lactancia. 35
Kilka uwag organizacyjnych
Wiele mam cierpiących na epilepsję obawia się o to, jak poradzi sobie z maluszkiem. To zrozumiałe. Napadów nie kontrolujemy i lęk, że coś się stanie dziecku, jest naturalny.
Nagłe zmiany hormonalne po porodzie, zmęczenie, osłabienie mogą nasilać objawy tej choroby. Dobrze jest mieć przez pierwsze tygodnie kogoś obok, kto będzie z nami przebywał, i dbać o swój wypoczynek.
Raczej nie powinno się nosić dziecka tylko na rękach. Raczej używaj chusty lub nosidła, możesz też w domu wozić dziecko w wózku, jeżeli obawiasz się o upadek. Nie noś dziecka do kuchni ani nie gotuj z dzieckiem na ręku.
Nie karm dziecka na stojąco, usiądź w wygodnym i bezpiecznym miejscu, np. na łóżku albo na podłodze. Dzieci starsze, które sadzasz w wysokim foteliku do karmienia, zawsze dobrze przypinaj pasami bezpieczeństwa. Myj dziecko nie bezpośrednio w wannie, raczej wilgotnym ręcznikiem na macie. Możesz nawet mieć specjalny materacyk rozkładany na podłodze. Na takim materacyku na podłodze zmieniaj też dziecku pieluszki i przebieraj. Jak najszybciej obniż poziom łóżeczka dziecka na niższy. Możesz mieć dziecko na niskim poziomie od samego początku.
Dobrze zabezpieczaj elementy potencjalnie niebezpieczne, np. gniazdka, kable na ziemi, ostre przedmioty.
Na koniec parę słów od moich czytelniczek, które zmagają się z padaczką.
„Epileptyczka może karmić piersią, tylko musi skonsultować się ze swoim lekarzem (a jeżeli ten nie wie, poszukać innego), pamiętać o zwiększonym zapotrzebowaniu na kwas foliowy w ciąży i nic tylko cieszyć się tymi wspaniałymi chwilami, bo szybko lecą :)”.
W padaczce mama nie może zapominać o swoim zdrowiu przy maluchu – od jej zdrowia zależy zdrowie dziecka, więc warto podkreślić wagę systematyczności snu (wiem, trudno o to, ale to w dużym stopniu przyczynia się do wystąpienia napadu), regularności przyjmowania leku, higieny życia, czyli unikania prowokatorów napadów, regularności badań EEG.
U mnie zmęczenie sprowokowało wystąpienie krótkich tzw. małych napadów dwusekundowych. Taki napad nie powinien być groźny ani dla mamy, ani dziecka, ale już w trakcie czterosekundowego napadu mamie może wypaść dziecko z rąk”.
korekta: AD VERBA
https://neurologia.mp.pl/choroby/146293,padaczka↩
https://okiemneurologa.pl/padaczka-i-karmienie-piersia/↩
Gooneratne IK, WimalaratnaS. Update on management of epilepsy in women for the non-neurologist Postgrad Med J. 2016 Sep;92(1091):554-9. doi:10.1136/postgradmedj-2016-134191. Epub 2016 Jul 13. Review. PubMedPMID:27412920.↩
1. Noe K. Further Evidence Breastfeeding by Women With Epilepsy Is Safe: Are Mothers Getting the Message? Epilepsy Currents. 2020;20(3):141-143. doi:10.1177/1535759720917997↩
Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
Birnbaum AK, Meador KJ, Karanam A, et al. Antiepileptic Drug Exposure in Infants of Breastfeeding Mothers With Epilepsy. JAMA Neurol. 2020;77(4):441–450. doi:10.1001/jamaneurol.2019.4443 ↩
Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy andrecommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi:10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. Review. PubMed PMID: 25837494.↩
https://www.epilepsysociety.org.uk/breastfeeding-and-epilepsy#.WzDLuqczbDc
↩https://www.epilepsy.com/living-epilepsy/women/epilepsy-and-pregnancy/breastfeeding↩
https://www.epilepsy.com/lifestyle/family-planning/breastfeeding↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/ Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/ Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/ Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/ Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/ Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494.↩
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500746/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/ Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/ Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/ Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/ Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/ Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
https://www.drugs.com; Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2022, e-lactancia, Lact-Med, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29487964, Veiby G, Bjørk M, Engelsen BA, Gilhus NE. Epilepsy and recommendations for breastfeeding. Seizure. 2015 May;28:57-65. doi: 10.1016/j.seizure.2015.02.013. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25837494 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189531/. Al-Faraj, Abrar O., and Trudy D. Pang. “Breastfeeding Recommendations for Women Taking Anti-Seizure Medications.” Epilepsy & Behavior, 2022, p. 108769., https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2022.108769.↩
Dziękuję Ci za ten wpis. Bardzo mi pomógł.
Jestem w trakcie karmienia piersią (7 miesiąc ). Przyjmuje lamotryginę i levetiracetam. Na początku miałam mnóstwo obaw i byłam pewna, że będę karmić mlekiem modyfikowanym. Zachęcona w szpitalu rozpoczęłam karmienie mieszane, a po 3 miesiącach udało się przejść na wyłączne karmienie piersią 🙂 Od początku z uwagą przyglądałam się dziecku i często konsultowałam obawy z lekarzem. Ale mała rozwija się świetnie 🙂
Hafijo.
Jesteś cudowna.
Dziś zaczyna się tydzień karmienia piersią, jestem położna rodzinną, jutro mam pierwsze spotkanie przed porodem z mamą chora na epilepsje.
Wiedziałam, że tu znajdę cenne źródło informacji, żeby ją wesprzeć merytorycznie i poszerzyć swoją wiedzę.
Serdeczne dzięki
Hafija, pomagasz wielu kobietom i przedstawiasz fakty j dowody naukowe w prosty i rzeczowy sposób, a tu nagle pojawia się taki artykuł
https://pediatrics.aappublications.org/content/137/4/e20154154
i próbuje wiele ważnych rzeczy odwrócić do góry nogami :-/
Tojest artykuł sprzed dwóch lat…
Na szczęście nie dotyczy mnie ten problem, ale cieszę się, że jest w sieci miejsce, gdzie można znaleźć tak obszerne kompendium wiedzy na temat epilepsji. Podziwiam też do ilu źródeł się odwołujesz, ogromny szacun!
Dziękuję za dogłębny i rzetelny artykuł! Sama przyjmowałam lamotryginę w trakcie karmienia. Pani neurolog stwierdziła, że korzyści dla dziecka wynikające z przyjmowania mleka matki przewyższają ewentualne skutki uboczne.