Temat podawania dzieciom wody jest do dzisiaj kontrowersyjny. Tak naprawdę w ilości porad można się pogubić. Kobiety musza wybierać pomiędzy aktualną wiedzą i badaniami naukowymi a presją lekarzy i położnych starej daty oraz doświadczeniami własnych matek i teściowych, którzy to zalecają podawanie dziecku czegoś do picia – wody, herbatki koperkowej, wody z glukozą itd. już od pierwszych dni. Postaram się dzisiaj przybliżyć wam ten problem i nadać sprawie zdrowego rozsądku.
Ale mama i pediatra mówiła mi, że muszę, – czyli dlaczego wciąż słyszę, że powinnam dopajać!
Żeby wyjaśnić ten ewenement trzeba cofnąć się o kilka lat. Kiedy my byliśmy dziećmi edukacja w karmieniu piersią i wiedza o nim były – delikatnie mówiąc nijakie. Złoty wiek mleka w niebieskiej torebce i ekspansja mieszanek sprawiły, że postrzegano je za równowartościowe z pokarmem kobiecym. Podawano dzieciom mieszankę mleka/wody/mąki. Nic dziwnego, że do takiego combosa woda była potrzebna. Dodatkowo pokarm kobiecy uważano za niepełnowartościowy i wymagający dodatków w postaci soków, wody, glukozy. Przed rozpoczęciem pierwszego karmienia podawano dzieciom wodę z glukozą do tzw. przepajania. Według tamtych wytycznych była ona niezbędna do zachowania dobrego stanu tkanki mózgowej[1] Teraz może nas to, co najwyżej bawić.
Uznawano wtedy także, że między karmieniami należy dziecku dawać płyny obojętne lub lekko słodzone – wodę, herbatki, rumianek – po pół szklanki płynu z jedną całą łyżeczką wody, a po pierwszym miesiącu już zalecano soki owocowe i warzywne. Domniemana małowartościowość pokarmu matki była powodem takich a nie innych zaleceń. [2]
Takie zalecenia pojawiały się w książkach dla kobiet o żywieniu dzieci, tak uczyli się lekarze położnicy, położne, pediatrzy itd. Itd.
Czasy się zmieniają.
Kiedy okazało się, że mleko mamy i mleko sztuczne to dwie różne bajki, a wartość mleka kobiecego jest nie do przecenienia rozpoczęły się badania nad pokarmem matki. Okazało się, że wcześniejsze wytyczne po prostu były mylne.
Światowe wytyczne w kwestii podawania wody dzieciom do 6 miesiąca życia:
Zmieniła się wiedza i zmieniły się wytyczne. Obecnie na całym świecie zaleca się nie podawanie żadnych płynów dziecku oprócz np. leków i przypadków ekstremalnych. Nawet rodzicom dzieci karmionych mlekiem sztucznym obecnie nie poleca się regularnego podawania maluchom wody do picia. (Ale w tej kwestii nie będę się upierała, bo wytyczne nadal bywają sprzeczne)
WHO:
“Exclusive breastfeeding – that is the infant only receives breast milk without any additional food or drink, not even water”
Wyłączne karmienie piersią – niemowlę otrzymuje jedynie mleko z piersi bez dodatkowego pokarmu oraz bez dodatkowego picia, w tym również nie otrzymuje wody”[3]
AAP:
Do not give water, juice, or solids in the first 6 months.[4]
Nie podawaj dziecku wody, soków ani pokarmów stałych przez pierwsze 6 miesięcy życia.
Give newborn infants no food or drink other than breast milk, unless medically indicated.[5]
Nie dawaj dzieciom żadnych pokarmów ani napojów innych niż mleko z piersi, jeżeli nie ma do tego wskazań medycznych.
The Academy of Breastfeeding Medicine
Themost recent scientific evidence indicates that exclusive breastfeeding (only breastmilk, no food or water except vitamins and medications) for the first 6 months is associated with the greatest protection against major health problems for both mothers and infants.
Healthy term infants also have sufficient body water to meet their metabolic needs, even in hot climates. Fluid necessary to replace insensible fluid loss is adequately provided by breastmilk alone.[6]
Najnowsze badania sugerują, że wyłączne karmienie piersią (tylko mleko matki, bez pokarmów dodatkowych ani wody, oprócz witamin i leków) przez pierwsze sześć miesięcy życia wiąże się z największą ochroną przed dużymi problemami zdrowotnymi zarówno po stronie matki jak i dziecka.
Zdrowe, donoszone, urodzone w terminie dzieci mają wystarczającą ilość wody w organizmie, żeby zaspokoić potrzeby metaboliczne nawet w gorącym klimacie. Płyny, które dziecko traci na skutek pocenia się i parowania wody są wystarczająco zaspokajane wyłącznie przez mleko matki.
LLL:
Whenever a fluid other than breast milk is offered, the baby should receive at least as many calories as human milk provides. Using this rule of thumb, water, glucose water, juice, tea or diluted milk are all inappropriate choices.
Kiedy chcemy podać dziecku karmionemu piersią płyn inny niż mleko mamy, musi ono otrzymać produkt, który posiada conajmniej taką samą kaloryczność, co mleko mamy. Ani woda, ani woda z glukozą, ani sok, ani herbatka, ani rozcieńczone mleko nie są pod tym kątem dobrym wyborem” [7]
Ministerstwo Zdrowia
Noworodkom karmionym piersią nie należy podawać do picia wody, roztworu glukozy, ani dokarmiać ich sztucznym mlekiem początkowym, jeśli nie wynika to ze wskazań medycznych[8].
Mleko to nie woda, ale…
Mleko w 80-90 % składa się z… wody. Nie znaczy to naturalnie, że jest ono wodą, ale mimo to jest wystarczające do zaspokajania pragnienia dziecka. Co ciekawe nawet w klimacie suchym gorącym i wilgotnym gorącym jest ono wystarczające. W gorące dni, w upały, w miesiące o suchym powietrzu w domu, jeżeli tylko dziecko przed 6 miesiącem życia jest karmione piersią, ma swobodny dostęp do mleka mamy to nie potrzebuje dodatkowej wody. Nie potrzebuje też wody, kiedy jest karmione jedynie piersią i ma zatwardzenie lub gęstą kupkę. Kwestii kupy rozwijać nie będę – zmiana kupy ma różne podłoże i nie powinno się jej traktować jednostronnie.
Jak podawać wodę i inne napoje po szóstym miesiącu?
Dokładnie tak samo jak inne nowe pokarmy. Pokazujemy, dajemy kubeczek z wodą (zdecydowanie odradzane są kubkinie kapki oraz butelki – poszukajcie produktów typu diody cup i podobnych.) Nie zmuszamy do picia, nie racjonujemy wody dziecku przed pierwszym rokiem życia – innymi słowy zachowujemy zdrowy rozsądek. Pamiętajcie, że nadal w drugim półroczu życia dziecka, – czyli po ukończeniu szóstego miesiąca życia dziecka mleko mamy stanowi podstawę żywienia i pojenia. [9] Niektóre dzieci mogą podczas jedzenia potrzebować nieco więcej wody inne mniej. Musimy obserwować dziecko.
No a soczek?
Ten sam soczek, który tylu lekarzy zaleca na ‘anemię’ i wolne przybieranie na wadze oraz małowartościowe mleko jest dziecku nie tylko niepotrzebny, ale jego picie może przynieść więcej szkody niż pożytku.
Nie ma żadnej znanej potrzeby, dla której sok miałby być wprowadzany do diety dziecka przed ukończeniem 6 miesiąca życia a nawet i później. Podawanie soku przed wprowadzeniem pokarmów stałych wiąże się z ryzykiem zastąpienia właśnie takich składników jak witaminy i mikroelementy łatwo przyswajalnych z mleka matki na te ciężko przyswajalne z soku. Może to prowadzić do niedożywienia i spowolnienia wzrostu, co pokazują badania.[10] Okazuje się, że soczki mogą także sprzyjać anemii u niemowląt.[11] Dotyczy to też dzieci karmionych mieszanką. Podawanie im soku przed wprowadzeniem pokarmów stałych (obecnie coraz częściej mówi się o tym, że i u tych dzieci wprowadzenie nowych pokarmów powinno mieć miejsce koło 6 a nie 4 miesiąca) może być dla nich szkodliwe. To, dlatego soki, które mają na swoich etykietach informacje, że są dla dzieci powyżej 4 m.ż. są także na czarnej liście kodeksu WHO, – ponieważ mogą one zagrażać prawidłowemu i zdrowszemu niż one same karmieniu piersią.
AAP zaleca żeby soków nie podawać co najmniej do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia. Podstawowym płynem dla dziecka ma być woda. Picie soku jabłkowego przez niemowlęta może też powodować chroniczne rozwolnienia i sprzyjać odwodnieniu. Pamiętać należy, że sok nie stanowi lepszej wartości dla dziecka aniżeli cały owoc i zawsze należy najpierw podawać owoce i nie zastępować ich sokiem. U dzieci soki nie stanowią substancji nawadniającej w czasie biegunki, wymiotów ani infekcji wirusowych.
Najnowsze polskie zalecenia mówią, że dzieci powinny otrzymywać soki najwcześniej po 12 miesiącu.
Dzieciom w wieku od 1 do 3 roku życia można podawać sok stuprocentowy w ilościach nie większych niż 120 ml.
Dzieciom od 4 do 6 roku życia do 180 ml.
Dzieciom w wieku powyżej 6 roku życia zaleca się nie przekraczać 240 ml soku.
No dobra, nie zaleca się dopajania dzieci przed szóstym miesiącem życia, ale chyba można, prawda?
Nie do końca. Tutaj zwykle słyszy się, że „są dwie szkoły”, ale tak naprawdę jest jedna szkoła, która jest funkcjonująca i stara szkoła, która ma podstawy w nieaktualnej przestarzałej wiedzy. Wytyczne w kwestii dopajania obecnie są jasne i stanowią wynik zaleceń wyżej wymienionych instytucji. Warto wiedzieć, że wprowadzenie do diety dziecka wody przed 6 miesiącem życia może spowodować zaburzenie procesu karmienia piersią, zmniejszenie ilości przyjmowanych przez dziecko kalorii, zmniejszenie łaknienia, zmniejszenie ilości mleka w piersiach, na skutek zaburzenie procesu ssania. Może stać się przeszkodą w utrzymaniu prawidłowego schematu karmienia piersią.
Podawanie wody niemowlętom w dużych ilościach może tez być związane z zatruciem wodą, które jest efektem podawania dzieciom jej w zbyt dużej ilości. Jest to też ogromnie istotne w procesie przygotowania mleka sztucznego i rygorystycznie należy przestrzegać ilości wody, której używamy do przygotowania mleka modyfikowanego. Zbyt duża ilość wody może prowadzić do zaburzenia gospodarki mineralnej w organizmie dziecka i skutkować w przypadkach skrajnych obniżoną temperaturą ciała, drgawkami, śpiączką, uszkodzeniem mózgu a nawet śmiercią [12][13][14]
Przepajanie dzieci wodą w pierwszych dniach życia może być przyczyną wysokiego poziomu bilirubiny.[15]
Nie ma potrzeby stałego przepajania dzieci karmionych piersią czy sztucznie wodą.
Ale ja podałam wodę/soczek/herbatkę… Co ze mnie za matka!
Ja też podałam 🙂 Podałam, bo nie wiedziałam.
Zanim zaczniesz się wkurzać i samobiczować weź głęboki oddech. Jeżeli dałaś dziecku łyżeczkę herbatki z koperku, wody przegotowanej lub soku no to już tego nie odkręcisz. Nie martw się tym – karm dziecko piersią, wszystko będzie dobrze.
Jeżeli przepajasz dziecko regularnie wodą, herbatką lub sokiem to możesz zapoznać się ze źródłami, które linkuję na dole i mam nadzieję przemyśleć przepajanie dziecka – nie piszę, że musisz – to Twoje dziecko i Twoje wybory – ważne żeby były świadome. Popytaj pediatrę, dlaczego kazała ci przepajać zdrowe dziecko wodą – może po prostu nie zna najnowszej wiedzy laktacyjnej – zna ją tylko 7% personelu medycznego więc tak może być. Zastanów się czy to, że mama twoja podawała tobie soczki jak miałaś 3 miesiące oznacza, że jest to niezbędne i na pewno nic się od tych trzydziestu lat nie zmieniło. Prawda jest taka, że zmieniło się dużo. Czy nie lepiej byłoby dla waszej laktacyjnej przygody żeby jednak to mleko grało pierwsze skrzypce? Na wodę zawsze przyjdzie czas!
Ja też dawałam dziecku wodę zanim skończyło pół roku. Też popełniałam błędy żywieniowe, ale na szczęście im więcej wiem tym mniej ich jest w moim dorobku i tego także Wam życzę 🙂
Poniższy post nie zastąpi opieki lekarskiej, nie stanowi też profesjonalnej porady dotyczącej postępowania z dzieckiem oraz porady dotyczącej karmienia piersią. W razie wątpliwości skontaktuj się z lekarzem lub certyfikowanym doradcą laktacyjnym.
[1] https://www.hafija.pl/2014/04/karmienie-piersia-trzydziesci-lat-temu.html
[2] https://www.hafija.pl/2014/05/tak-oto-zywilo-sie-dzieci-w-1981-roku-czyli-skad-nasze-mamy-i-tesciowe-maja-takie-informacje-o-karmieniu-piersia.html
[3] https://www.who.int/nutrition/topics/exclusive_breastfeeding/en/
[4] Recommended Breastfeeding Practices AAP
[5] https://pediatrics.aappublications.org/content/129/3/e827/T4.expansion.html
https://www.aap.org/en-us/about-the-aap/aap-press-room/pages/American-Academy-of-Pediatrics-Recommends-No-Fruit-Juice-For-Children-Under-1-Year.aspx
https://pediatrics.aappublications.org/content/129/3/e827.full.pdf
[6] https://www.bfmed.org/ ABM Clinical Protocol #3: Hospital Guidelines for the Use
of Supplementary Feedings in the Healthy Term
Breastfed Neonate, Revised 2009
[7] https://www.llli.org/llleaderweb/lv/lvaugsep99p75.html
[8] https://www.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/zdrowie-matki-i-dziecka/karmienie-piersia/karmienie-piersia-w-standardzie-opieki-okoloporodowej
[9] https://www.hafija.pl/2014/05/rozszerzanie-diety-dzieci-zrob-to-dobrze.html
[10] https://www.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/zdrowie-matki-i-dziecka/karmienie-piersia/karmienie-piersia-w-standardzie-opieki-okoloporodowej
[11] Kellymom.com
[12] https://archpedi.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=515819
[13] https://www.stlouischildrens.org/articles/wellness/water-intoxication-in-infants
[14] https://www.storknet.com/guests/anne11.htm
[15] https://www.breastfeeding.org/uploaded_files/newsletters/newsletter7.PDF
https://www.who.int/features/qa/breastfeeding/en/
https://www.cdc.gov/breastfeeding/faq/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/455875?dopt=Abstract
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2091363?dopt=Abstract
https://www.nhmrc.gov.au/_files_nhmrc/publications/attachments/n56_infant_feeding_guidelines.pdf
Komentarze