Zatkany kanalik i zapalenie piersi – aktualizacja zaleceń 2022

Możesz przeczytać wpis lub objerzeć materiał na You Tube

Zapalenie piersi to spektrum trudności jakie pojawiają się w czasie laktacji są to:

• zwężenie kanalików (kiedyś zatkane kanaliki),
• zapalenie piersi niebakteryjne,
• zapalenie piersi bakteryjne,
• ropowica,
• ropień,
• torbiel mleczna,
• podostre zapalenie o niewyjaśnionej etiologii

Zapalenie piersi to zapalenie gruczołu sutkowego. Przewody mleczne mogą być zwężone przez obrzęk i przekrwienie związane z hiperlaktacją, a także dysbiozą sutka.

Wiele czynników przyczynia się do rozwoju zapalenia piersi. Należą do nich np. hiperlaktacja, czynniki drobnoustrojowe, takie jak różnorodność mikrobiomu mleka, oraz czynniki medyczne, takie jak stosowanie antybiotyków i probiotyków.

Mikroskopijne zapalenie zwężenie zespołu kanalików, związane z rozdęciem pęcherzyków i/lub dysbiozą gruczołu. Nie jest fizjologicznie ani anatomicznie możliwe, aby pojedynczy kanał został zablokowany „koreczkiem” z mleka. Zwężenie kanalików jest ogniskowym obszarem stwardnienia lub przekrwioną i tkliwą tkanką piersi. Może pojawić się zaczerwienienie z powodu przekrwienia limfatycznego i obrzęku pęcherzyków. Nie ma towarzyszących objawów ogólnoustrojowych

• może ustąpić samoistnie,
• może po nim pojawić się przemijający ból
• możesz odczuwać ulgę podczas karmienia piersią lub odciągania, ponieważ zmniejsza to wypełnienie i napięcie pęcherzyków

ALE

• wielokrotne karmienie w celu odetkania powoduje zahamowanie pracy zwrotnego inhibitora laktacji 1 powoduje to zwiększenie produkcji mleka i ostatecznie zaostrza stan zapalny i zwężenie przewodów
• najskuteczniejsze jest fizjologiczne karmienie piersią i środki przeciwzapalne.
• próby wypchnięcia mleka poprzez ściskanie lub silne, głębokie masowanie piersi prowadzą zwykle do urazu tkanek i eskalacji

Pęcherzyki, zmiany zapalne na powierzchni ujścia brodawki sutkowej, odzwierciedlają leżące u podłoża zapalenie przewodów. Więcej przeczytasz w dalszej części.

Gdy zwężenie przewodu utrzymuje się lub nasila, a otaczający mikrostan zapalny postępuje, rozwija się zapalenie. Zapalenie sutka niebakteryjne objawia się narastającym rumieniem, obrzękiem i bolesnym obszarem piersi oraz ogólnoustrojowymi objawami, takimi jak gorączka, dreszcze i tachykardia.

Gdy zapalenie niebakteryjne postępuje może rozwinąć się zapalenie bakteryjne wymagające leczenia antybiotykami lub probiotykami. Bakteryjne zapalenie nie jest zakaźne i nie stanowi zagrożenia dla niemowlęcia ani nie wymaga przerywania karmienia piersią. Bakteryjne zapalenie sutka objawia się zapaleniem tkanki łącznej (nasilający się rumień i stwardnienie) w określonym obszarze piersi, które może rozprzestrzeniać się na różne części piersi. W przypadku utrzymujących się objawów ogólnoustrojowych (>24 godziny), takich jak gorączka i tachykardia, należy przeprowadzić konsultację lekarską.

Ropowica to rozlana po gruczole treść ropna bez wyraźnej granicy. Nadmierny masaż tkanek głębokich w miejscu zwężenia kanalików i zapalenia wymienia może sprzyjać powstawaniu ropowicy. Należy podejrzewać ropowicę, u mamy u której było zapalenie piersi i zmieniło się ono w twardy, obszar bez ruchomości.

Ropnie laktacyjne stanowią przejście od bakteryjnego zapalenia sutka lub ropowicy do zakażonego płynu, który wymaga drenażu. Około 3–11% kobiet z ostrym zapaleniem sutka rozwinie ropień

• brak jednoznacznej definicji nawracającego zapalenia i jednoznacznych przyczyn
• mamy mogą opisywać objawy zapalenia, takie jak gorączka, zaczerwienienie piersi, obrzęk piersi i/lub ból piersi, które występują co 2–4 tygodnie lub rzadziej.
• przyczyny: nasilające się i zanikające epizody hiperlaktacji, dysbioza, nieodpowiednie leczenie wcześniejszego zapalenia sutka i brak zajęcia się przyczyną wcześniejszych epizodów.

Podostre zapalenie sutka występuje, gdy przewody ulegają zwężeniu przez biofilmy bakteryjne w przebiegu przewlekłej dysbiozy sutka. Dysbiozę definiuje się jako zubożenie w składzie mikrobiomu.

Kiedy mikrobiom sutka traci różnorodność i spada liczba organizmów przeciwzapalnych, następuje wzrost bakterii chorobotwórczych. W warunkach fizjologicznych bakterie tworzą cienkie biofilmy, które wyściełają nabłonek przewodów sutkowych, umożliwiając normalny przepływ mleka. W dysbiozie natomiast tworzą gęsty biofilm wewnątrz knalików, powstaje stan zapalny i zmusza mleko do płynięcia przez coraz węższy prześwit. Te bakterie nie wytwarzają toksyn odpowiedzialnych za ostre bakteryjne zapalenie dlatego objawy ogólnoustrojowe są rzadkie, a miejscowe objawy ze strony piersi są łagodniejsze niż w ostrym zapaleniu sutka.

W przypadku podostrego zapalenia gruczołu mlekowego pacjenci mogą zgłaszać historię wcześniej leczonego ostrego bakteryjnego zapalenia. Inne istotne przyczyny to: poród przez cięcie cesarskie, wyłączne odciąganie pokarmu, stosowanie osłonek na brodawki sutkowe i inne okoliczności, które zmieniają / ograniczają mikrobiom mleka.

Pacjenci mogą odczuwać igłowy, piekący ból piersi, pęcherzyki na brodawkach sutkowych, nawracające obszary stwardnienia lub przekrwienia oraz mogą mieć nieleczoną hiperlaktację. Charakterystyczne jest odciąganie z piersi „glutków” często definiowanych jako „korek”.

• większość przypadków zaplenia piersi można rozwiązać zwyczajnymi metodami „domowymi” – jezeli w ciagu 24-48h nie ma poprawy skontaktuj się z IBCLC
• karm na żądanie i staraj się nie opróżniać piersi do „pustych piersi”. Przekarmianie chorą piersią lub „ociąganie do opróżnienia” utrwala cykl hiperlaktacji i jest głównym czynnikiem ryzyka nasilenia obrzęku tkanek i stanu zapalnego
• nie musisz ustawiać brody dziecka w żadnej specyficznej konfiguracji z piersią
• ręcznie odciągaj małe ilości mleka do ulgi, dopóki produkcja mleka nie zmniejszy się odpowiednio do potrzeb niemowlęcia.
• laktatorem odciągaj tylko taką ilość, jaką zjada dziecko, nie więcej
• jeżeli opuchnięta pierś nie daje możliwości odciągnięcia pokarmu, zastosuj lód i leki przeciwzapalne – nie odciągaj mleka żeby odetkać tą część
• karmienie na wilczycę nie ma znaczenia leczniczego i nie pokazuje efektów
• zmniejsz korzystanie z laktatora. Odciąganie pokarmu nie daje możliwości wymiany bakteryjnej między ustami niemowlęcia a piersią matki, a zatem może predysponować do dysbiozy, laktator ze źle dobranym lejkiem może predysponować do urazów
• Odciąganie mleka powinno być ograniczone do sytuacji, gdy matka jest oddzielona od niemowlęcia lub wymaga odciągania pokarmu z innych powodów
• Nie należy zalecać odciągania i wylewania mleka, ponieważ bakteryjne zapalenie nie jest przeciwwskazaniem do karmienia piersią i nie jest dla dziecka zakaźne
• Mamy KPI powinny odciągać mleko z częstotliwością i objętością naśladującą fizjologiczne karmienie piersią.
• unikaj stosowania nakładek
• noś wzmacniający biustonosz
• unikaj głębokiego masażu – masaż głęboki powoduje nasilenie stanu zapalnego, obrzęku tkanek i uszkodzenia naczyń mikrokrążenia. Unikaj elektrycznych szczoteczek do zębów i innych komercyjnych urządzeń wibrujących lub masujących.
• stosuj drenaż limfatyczny (obejrzyj materiał video na początku tego wpisu)
• unikaj namaczania w soli epsom, roztworach soli i różnych maści – mogą powodować wysuszanie skóry, macerację, przyczyniają się do zlokalizowanego przekrwienia i obrzęku2
• unikaj rutynowej sterylizacji sprzętu – zapalenie piersi nie ma podstaw w niehigienicznym obchodzeniu się ze sprzętem, myj laktator po użyciu, sterylizuj raz dziennie
• unikaj mycia piersi wodą i mydłem
• Stosuj leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (po konsultacji ze specjalistą)
• ciepłe kompresy ani ciepła kąpiel nie poprawiają stanu pierwsi w czasie zapalenia ale mogą przynosić ulgę w bólu, stosuj je w ograniczonej częstotliwości
• Możesz przyjmować słonecznikową lub sojową lecytynę 5–10 g dziennie doustnie w celu zmniejszenia stanu zapalnego przewodów i emulgowania mleka (dowody naukowe na działanie lecytyny są jednak niejednoznaczne3.
• leczenie występującą nadprodukcję
• terapia ultradźwiękami

• antybiotyki stosuj tylko dla bakteryjnej infekcji
  • Pierwsza linia
    • Dicloxacillin L2 wg halea, lub flucloxacillin L1 wg Halea
    • kloksacylinę można stosować alternatywnie; L2 wg Halea
    • Cefaleksyna Very Low Risk e-lactancia
  • Druga linia
    • Klindamycyna L2 wg Halea
    • Trimetoprim-sulfametoksazol Stosować ostrożnie u matek z wcześniakami lub niemowląt z hiperbilirubinemią, zwłaszcza poniżej miesiąca. L3 wg Halea (niepolecany)

• stosowanie probotyków
  • Limosilactobacillus fermentum
  • Ligilactobacillus salivarius
• Jeśli po 48 godzinach leczenia antybiotykami pierwszego rzutu nie ma poprawy objawów, należy rozważyć posiew mleka w celu oceny opornych i/lub mniej powszechnych patogenów, takich jak gronkowiec złocisty oporny na metycylinę

• komórki zapalne z kanalika namnażające się i osadzające w kierunku powierzchni brodawki
• nie zdejmuj pęcherzyka, ponieważ spowoduje to uraz i dalsze zwężenie światła oraz może powodować powstawanie mikro blizn
• W celu zmniejszenia stanu zapalnego na powierzchni brodawki sutkowej można zastosować doustną lecytynę i miejscowy kremu sterydowego o umiarkowanej sile działania. Jest to bezpieczne przy karmieniu piersią i można krem wytrzeć przed karmieniem niemowlęcia. (Very Low Risk lub hydrokortyzon) Przed zastosowaniem leku skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą

• może wymagać antybiotyków, wymaga uważnej obserwacji

• Wymaga odsączenia
• Po aspiracji lub założeniu drenu matki powinny kontynuować karmienie piersią z chorej piersi (chyba że zmiana jest przy brodawce i uniemożliwia karmienie).
• Częstość występowania przetoki mlecznej wynosi <2%
• Antybiotyk powinien być stosowany przez 10-14 dni
• Zapalenie tkanek i zmiany ropowicowe mogą ustępować kilka tygodni, a mamy mogą odczuwać obecność niewielkiego obszaru przypominającego guza po wyleczeniu

• wykonaj posiew mleka,
• wylecz zmiany zapalne
• Oceń karmienie piersią i/lub odciąganie pokarmu pod kątem potencjalnych czynników ryzyka zapalenia (np. nadmierny masaż i niepotrzebne odciąganie pokarmu).
• zastosuj probiotyki
• nie podawaj profilaktycznie antybiotyku – może prowadzić do antybiotykooporności
• Wielokrotne nawroty w tej samej lokalizacji uzasadniają ocenę radiologiczną, aby wykluczyć zmianę złośliwą

• wykonaj posiew mleka i zaleć indywidualne leczenie
• Antybiotyki z klasy makrolidów mogą mieć lepszą skuteczność w tym wypadku
• zastosuj probiotyki
• zweryfikuj pracę mamy z laktatorem, odciąganie, stosowanie nakładek