Zatkany kanalik i zapalenie piersi – aktualizacja zaleceń 2022


W 2022 ukazała się aktualizacja wytycznych dotyczących zapalenia piersi, problemów z kanalikami, ropniem czy nawrotami stanów zapalnych. Poniżej znajdziesz omówienie najnowszych wytycznych.

Ten materiał nie zastąpi porady laktacyjnej i ma charakter jedynie informacyjny. W przypadku zapalenia piersi skontaktuj się z lekarzem, położną, CDL lub IBCLC

Źródła informacji: Katrina B. Mitchell, Helen M. Johnson, Juan Miguel Rodríguez, Anne Eglash, Charlotte Scherzinger, Irena Zakarija-Grkovic, Kyle Widmer Cash, Pamela Berens, Brooke Miller, and the Academy of Breastfeeding Medicine. Academy of Breastfeeding Medicine Clinical Protocol #36: The Mastitis Spectrum, Revised 2022. Breastfeeding Medicine. May 2022.360-376. https://doi.org/10.1089/bfm.2022.29207.kbm Published in Volume: 17 Issue 5: May 16, 2022

Możesz przeczytać wpis lub objerzeć materiał na You Tube

Zapalenie piersi to spektrum trudności jakie pojawiają się w czasie laktacji są to:

  • zwężenie kanalików (kiedyś zatkane kanaliki),
  • zapalenie piersi niebakteryjne,
  • zapalenie piersi bakteryjne,
  • ropowica,
  • ropień,
  • torbiel mleczna,
  • podostre zapalenie o niewyjaśnionej etiologii

Zapalenie piersi to zapalenie gruczołu sutkowego. Przewody mleczne mogą być zwężone przez obrzęk i przekrwienie związane z hiperlaktacją, a także dysbiozą sutka.

Wiele czynników przyczynia się do rozwoju zapalenia piersi. Należą do nich np. hiperlaktacja, czynniki drobnoustrojowe, takie jak różnorodność mikrobiomu mleka, oraz czynniki medyczne, takie jak stosowanie antybiotyków i probiotyków.

Zatkany kanalik

Mikroskopijne zapalenie zwężenie zespołu kanalików, związane z rozdęciem pęcherzyków i/lub dysbiozą gruczołu. Nie jest fizjologicznie ani anatomicznie możliwe, aby pojedynczy kanał został zablokowany „koreczkiem” z mleka. Zwężenie kanalików jest ogniskowym obszarem stwardnienia lub przekrwioną i tkliwą tkanką piersi. Może pojawić się zaczerwienienie z powodu przekrwienia limfatycznego i obrzęku pęcherzyków. Nie ma towarzyszących objawów ogólnoustrojowych

  • może ustąpić samoistnie,
  • może po nim pojawić się przemijający ból
  • możesz odczuwać ulgę podczas karmienia piersią lub odciągania, ponieważ zmniejsza to wypełnienie i napięcie pęcherzyków

ALE

  • wielokrotne karmienie w celu odetkania powoduje zahamowanie pracy zwrotnego inhibitora laktacji 1 powoduje to zwiększenie produkcji mleka i ostatecznie zaostrza stan zapalny i zwężenie przewodów
  • najskuteczniejsze jest fizjologiczne karmienie piersią i środki przeciwzapalne.
  • próby wypchnięcia mleka poprzez ściskanie lub silne, głębokie masowanie piersi prowadzą zwykle do urazu tkanek i eskalacji

Pęcherzyki, zmiany zapalne na powierzchni ujścia brodawki sutkowej, odzwierciedlają leżące u podłoża zapalenie przewodów. Więcej przeczytasz w dalszej części.

Zapalenie niebakteryjne

Gdy zwężenie przewodu utrzymuje się lub nasila, a otaczający mikrostan zapalny postępuje, rozwija się zapalenie. Zapalenie sutka niebakteryjne objawia się narastającym rumieniem, obrzękiem i bolesnym obszarem piersi oraz ogólnoustrojowymi objawami, takimi jak gorączka, dreszcze i tachykardia.

Zapalenie bakteryjne

Gdy zapalenie niebakteryjne postępuje może rozwinąć się zapalenie bakteryjne wymagające leczenia antybiotykami lub probiotykami. Bakteryjne zapalenie nie jest zakaźne i nie stanowi zagrożenia dla niemowlęcia ani nie wymaga przerywania karmienia piersią. Bakteryjne zapalenie sutka objawia się zapaleniem tkanki łącznej (nasilający się rumień i stwardnienie) w określonym obszarze piersi, które może rozprzestrzeniać się na różne części piersi. W przypadku utrzymujących się objawów ogólnoustrojowych (>24 godziny), takich jak gorączka i tachykardia, należy przeprowadzić konsultację lekarską.

Ropowica – ropne zapalenie piersi

Ropowica to rozlana po gruczole treść ropna bez wyraźnej granicy. Nadmierny masaż tkanek głębokich w miejscu zwężenia kanalików i zapalenia wymienia może sprzyjać powstawaniu ropowicy. Należy podejrzewać ropowicę, u mamy u której było zapalenie piersi i zmieniło się ono w twardy, obszar bez ruchomości.

Ropień

Ropnie laktacyjne stanowią przejście od bakteryjnego zapalenia sutka lub ropowicy do zakażonego płynu, który wymaga drenażu. Około 3–11% kobiet z ostrym zapaleniem sutka rozwinie ropień

Nawracające zapalenia

  • brak jednoznacznej definicji nawracającego zapalenia i jednoznacznych przyczyn
  • mamy mogą opisywać objawy zapalenia, takie jak gorączka, zaczerwienienie piersi, obrzęk piersi i/lub ból piersi, które występują co 2–4 tygodnie lub rzadziej.
  • przyczyny: nasilające się i zanikające epizody hiperlaktacji, dysbioza, nieodpowiednie leczenie wcześniejszego zapalenia sutka i brak zajęcia się przyczyną wcześniejszych epizodów.

Podostre zapalenie

Podostre zapalenie sutka występuje, gdy przewody ulegają zwężeniu przez biofilmy bakteryjne w przebiegu przewlekłej dysbiozy sutka. Dysbiozę definiuje się jako zubożenie w składzie mikrobiomu.

Kiedy mikrobiom sutka traci różnorodność i spada liczba organizmów przeciwzapalnych, następuje wzrost bakterii chorobotwórczych. W warunkach fizjologicznych bakterie tworzą cienkie biofilmy, które wyściełają nabłonek przewodów sutkowych, umożliwiając normalny przepływ mleka. W dysbiozie natomiast tworzą gęsty biofilm wewnątrz knalików, powstaje stan zapalny i zmusza mleko do płynięcia przez coraz węższy prześwit. Te bakterie nie wytwarzają toksyn odpowiedzialnych za ostre bakteryjne zapalenie dlatego objawy ogólnoustrojowe są rzadkie, a miejscowe objawy ze strony piersi są łagodniejsze niż w ostrym zapaleniu sutka.

W przypadku podostrego zapalenia gruczołu mlekowego pacjenci mogą zgłaszać historię wcześniej leczonego ostrego bakteryjnego zapalenia. Inne istotne przyczyny to: poród przez cięcie cesarskie, wyłączne odciąganie pokarmu, stosowanie osłonek na brodawki sutkowe i inne okoliczności, które zmieniają / ograniczają mikrobiom mleka.

Pacjenci mogą odczuwać igłowy, piekący ból piersi, pęcherzyki na brodawkach sutkowych, nawracające obszary stwardnienia lub przekrwienia oraz mogą mieć nieleczoną hiperlaktację. Charakterystyczne jest odciąganie z piersi „glutków” często definiowanych jako „korek”.

Rekomendacje leczenia spektrum stanów zapalnych z protokołu:

  • większość przypadków zaplenia piersi można rozwiązać zwyczajnymi metodami „domowymi” – jezeli w ciagu 24-48h nie ma poprawy skontaktuj się z IBCLC
  • karm na żądanie i staraj się nie opróżniać piersi do „pustych piersi”. Przekarmianie chorą piersią lub „ociąganie do opróżnienia” utrwala cykl hiperlaktacji i jest głównym czynnikiem ryzyka nasilenia obrzęku tkanek i stanu zapalnego
  • nie musisz ustawiać brody dziecka w żadnej specyficznej konfiguracji z piersią
  • ręcznie odciągaj małe ilości mleka do ulgi, dopóki produkcja mleka nie zmniejszy się odpowiednio do potrzeb niemowlęcia.
  • laktatorem odciągaj tylko taką ilość, jaką zjada dziecko, nie więcej
  • jeżeli opuchnięta pierś nie daje możliwości odciągnięcia pokarmu, zastosuj lód i leki przeciwzapalne – nie odciągaj mleka żeby odetkać tą część
  • karmienie na wilczycę nie ma znaczenia leczniczego i nie pokazuje efektów
  • zmniejsz korzystanie z laktatora. Odciąganie pokarmu nie daje możliwości wymiany bakteryjnej między ustami niemowlęcia a piersią matki, a zatem może predysponować do dysbiozy, laktator ze źle dobranym lejkiem może predysponować do urazów
  • Odciąganie mleka powinno być ograniczone do sytuacji, gdy matka jest oddzielona od niemowlęcia lub wymaga odciągania pokarmu z innych powodów
  • Nie należy zalecać odciągania i wylewania mleka, ponieważ bakteryjne zapalenie nie jest przeciwwskazaniem do karmienia piersią i nie jest dla dziecka zakaźne
  • Mamy KPI powinny odciągać mleko z częstotliwością i objętością naśladującą fizjologiczne karmienie piersią.
  • unikaj stosowania nakładek
  • noś wzmacniający biustonosz
  • unikaj głębokiego masażu – masaż głęboki powoduje nasilenie stanu zapalnego, obrzęku tkanek i uszkodzenia naczyń mikrokrążenia. Unikaj elektrycznych szczoteczek do zębów i innych komercyjnych urządzeń wibrujących lub masujących.
  • stosuj drenaż limfatyczny (obejrzyj materiał video na początku tego wpisu)
  • unikaj namaczania w soli epsom, roztworach soli i różnych maści – mogą powodować wysuszanie skóry, macerację, przyczyniają się do zlokalizowanego przekrwienia i obrzęku2
  • unikaj rutynowej sterylizacji sprzętu – zapalenie piersi nie ma podstaw w niehigienicznym obchodzeniu się ze sprzętem, myj laktator po użyciu, sterylizuj raz dziennie
  • unikaj mycia piersi wodą i mydłem
  • Stosuj leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (po konsultacji ze specjalistą)
  • ciepłe kompresy ani ciepła kąpiel nie poprawiają stanu pierwsi w czasie zapalenia ale mogą przynosić ulgę w bólu, stosuj je w ograniczonej częstotliwości
  • Możesz przyjmować słonecznikową lub sojową lecytynę 5–10 g dziennie doustnie w celu zmniejszenia stanu zapalnego przewodów i emulgowania mleka (dowody naukowe na działanie lecytyny są jednak niejednoznaczne3.
  • leczenie występującą nadprodukcję
  • terapia ultradźwiękami

  • antybiotyki stosuj tylko dla bakteryjnej infekcji
    • Pierwsza linia
      • Dicloxacillin L2 wg halea, lub flucloxacillin L1 wg Halea
      • kloksacylinę można stosować alternatywnie; L2 wg Halea
      • Cefaleksyna Very Low Risk e-lactancia
    • Druga linia
      • Klindamycyna L2 wg Halea
      • Trimetoprim-sulfametoksazol Stosować ostrożnie u matek z wcześniakami lub niemowląt z hiperbilirubinemią, zwłaszcza poniżej miesiąca. L3 wg Halea (niepolecany)
  • stosowanie probotyków
    • Limosilactobacillus fermentum
    • Ligilactobacillus salivarius
  • Jeśli po 48 godzinach leczenia antybiotykami pierwszego rzutu nie ma poprawy objawów, należy rozważyć posiew mleka w celu oceny opornych i/lub mniej powszechnych patogenów, takich jak gronkowiec złocisty oporny na metycylinę

Jak wykonać posiew mleka;

1. Oczyść brodawkę sutkową i otoczkę: miejscowy roztwór antyseptyczny, jak i mycie ciepłą wodą i mydłem z suszeniem na powietrzu.
2. Do odciągania mleka używaj sterylnych rękawiczek.
3. Zbierz 5–10 ml mleka do sterylnego pojemnika.
4. Nie należy dotykać sutkiem do sterylnego pojemnika.
5. Badać jako „posiew płynów ustrojowych” a nie „posiew ran”

Zatkany „korkiem” szczyt brodawki

  • komórki zapalne z kanalika namnażające się i osadzające w kierunku powierzchni brodawki
  • nie zdejmuj pęcherzyka, ponieważ spowoduje to uraz i dalsze zwężenie światła oraz może powodować powstawanie mikro blizn
  • W celu zmniejszenia stanu zapalnego na powierzchni brodawki sutkowej można zastosować doustną lecytynę i miejscowy kremu sterydowego o umiarkowanej sile działania. Jest to bezpieczne przy karmieniu piersią i można krem wytrzeć przed karmieniem niemowlęcia. (Very Low Risk lub hydrokortyzon) Przed zastosowaniem leku skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą

ROPOWICA

  • może wymagać antybiotyków, wymaga uważnej obserwacji

ROPIEŃ

  • Wymaga odsączenia
  • Po aspiracji lub założeniu drenu matki powinny kontynuować karmienie piersią z chorej piersi (chyba że zmiana jest przy brodawce i uniemożliwia karmienie).
  • Częstość występowania przetoki mlecznej wynosi <2%
  • Antybiotyk powinien być stosowany przez 10-14 dni
  • Zapalenie tkanek i zmiany ropowicowe mogą ustępować kilka tygodni, a mamy mogą odczuwać obecność niewielkiego obszaru przypominającego guza po wyleczeniu

Nawracający stan zapalny

  • wykonaj posiew mleka,
  • wylecz zmiany zapalne
  • Oceń karmienie piersią i/lub odciąganie pokarmu pod kątem potencjalnych czynników ryzyka zapalenia (np. nadmierny masaż i niepotrzebne odciąganie pokarmu).
  • zastosuj probiotyki
  • nie podawaj profilaktycznie antybiotyku – może prowadzić do antybiotykooporności
  • Wielokrotne nawroty w tej samej lokalizacji uzasadniają ocenę radiologiczną, aby wykluczyć zmianę złośliwą

Podostre zapalenie piersi

  • wykonaj posiew mleka i zaleć indywidualne leczenie
  • Antybiotyki z klasy makrolidów mogą mieć lepszą skuteczność w tym wypadku
  • zastosuj probiotyki
  • zweryfikuj pracę mamy z laktatorem, odciąganie, stosowanie nakładek

  1. https://www.hafija.pl/2020/06/zwrotny-inhibitor-laktacji-predkosc-produkcji-mleka.html

  2. https://www.hafija.pl/2022/05/zatkany-kanalik-namaczanie-w-soli-angielskiej-epsom-salt.html

  3. https://www.hafija.pl/2016/09/lecytyna-na-zatkane-kanaliki.html

Hafija

Nazywam się Agata. Hafija.pl to najlepszy mainstreamowy blog o karmieniu piersią.

Comments are closed here.